Τα μάτια μας δεν είναι απλώς το αισθητήριο όργανο της όρασης.
Φαίνεται πως έχουν μια κρυφή σύνδεση με την ψυχή και το νου μας.
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως ψάχνουμε να βρούμε σε αυτά την αλήθεια, τη συμπόνια, την αγάπη…
Ο σπουδαίος πολιτικός και ρήτορας, Κικέρωνας, είχε εύστοχα επισημαίνει:
«Το πρόσωπο είναι μία εικόνα του μυαλού με τα μάτια για μεταφραστές του.» (ut imago est animi voltus sic indices oculi).
Η θέση της επιστήμης
Σύμφωνα με έρευνα του Κολλεγίου Ανθρώπινης Οικολογίας του Πανεπιστημίου Cornell, ερμηνεύουμε τα συναισθήματα ενός ατόμου αναλύοντας την έκφραση στα μάτια του – μια διαδικασία που ξεκίνησε ως μια καθολική αντίδραση σε περιβαλλοντικά ερεθίσματα και εξελίχθηκε για να μεταδώσει τα βαθύτερα συναισθήματά μας.
Τα άτομα στη μελέτη συσχέτιζαν σταθερά τα μισάνοιχτα μάτια – τα οποία ενισχύουν την οπτική διάκριση εμποδίζοντας το φως και ακονίζοντας την εστίαση – με συναισθήματα που σχετίζονται με την αηδία και την καχυποψία.
Από την άλλη, οι συμμετέχοντες συνέδεσαν τα ανοιχτά μάτια – που διευρύνουν το οπτικό πεδίο – με συναισθήματα που σχετίζονται με την ευαισθησία, όπως ο φόβος και το δέος.
«Όταν κοιτάμε το πρόσωπο, τα μάτια κυριαρχούν στη συναισθηματική επικοινωνία», παρατηρεί ο Adam Anderson, καθηγητής Ανθρώπινης Εξέλιξης στο Cornell.
«Τα μάτια είναι παράθυρα στην ψυχή. Οι συναισθηματικές εκφραστικές αλλαγές γύρω από το μάτι επηρεάζουν τον τρόπο που βλέπουμε, και με τη σειρά του, αυτό μεταφέρει στους άλλους πώς σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε».
Η κόρη του ματιού
Αν το μάτι είναι το παράθυρο στην ψυχή, η κόρη είναι —κυριολεκτικά— ένα άνοιγμα στο μάτι. Σύμφωνα με όσα διαβάζουμε στο Psychology Today, η κόρη λειτουργεί, όπως μία κάμερα, διαστέλλεται ή συστέλλεται για να ρυθμίσει την ποσότητα του φωτός που εισέρχεται στο μάτι. Όλοι γνωρίζουμε ότι οι κόρες των ματιών μας μικραίνουν στο φως και μεγαλώνουν στο σκοτάδι. Αυτή είναι η απόκριση του φωτός της κόρης.
Σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο του Current Directions in Psychological Science , οι ψυχολόγοι Sebastiaan Mathôt και Stefan Van der Stigchel υποστηρίζουν ότι ότι το μέγεθος της κόρης των ματιών μας λέει πολλά για τα συναισθήματα και τις προθέσεις των ανθρώπων.
Η απόκριση στο φως της κόρης είναι μόνο ένας λόγος για τον οποίο οι κόρες αλλάζουν μέγεθος. Διαστέλλονται, επίσης, όταν είμαστε διεγερμένοι. Το σώμα διαθέτει ένα δίκτυο συναγερμού που ονομάζεται αυτόνομο νευρικό σύστημα που μας προετοιμάζει να αναλάβουμε δράση κάθε φορά που εντοπίζουμε μια απειλή —ή μια ευκαιρία— στο περιβάλλον μας.
Συναντάτε μια αρκούδα, ενώ περπατάτε μέσα στο δάσος. Το αυτόνομο νευρικό σας σύστημα βρίσκεται σε εγρήγορση. Οι παλμοί της καρδιάς και της αναπνοής σας αυξάνονται, αρχίζετε να ιδρώνετε καθώς οι μύες σας τεντώνονται και, μεταξύ άλλων σωματικών αντιδράσεων, οι κόρες των ματιών σας διαστέλλονται. Το αυτόνομο νευρικό σύστημα προετοιμάζει το σώμα σας να αναλάβει δράση ενάντια στην απειλή—ίσως να σκαρφαλώσει το πλησιέστερο δέντρο.
Οι ψυχολόγοι θεωρούν, επίσης, ότι η διαστολή της κόρης είναι μια ειλικρινής ένδειξη ερωτικού ή κοινωνικού ενδιαφέροντος. Αυτό συμβαίνει επειδή το μέγεθος της κόρης δεν είναι υπό τον εκούσιο έλεγχό μας.
Ας υποθέσουμε ότι προσπαθείτε να προσποιηθείτε ότι ενδιαφέρεστε, καθώς ο συνάδελφός σας περιγράφει με πάθος έναν αγώνα ποδοσφαίρου.
Μπορείτε να εκβιάσετε ένα χαμόγελο. Αλλά οι μικροσκοπικές κόρες σας θα αποκαλύψουν την έλλειψη ενδιαφέροντος.
Η εξερεύνηση και η εκμετάλλευση
Οι ψυχολόγοι εξετάζουν το μέγεθος της κόρης σε σχέση με τις δύο λειτουργίες της όρασης; την εξερεύνηση και την εκμετάλλευση. Όταν εξερευνούμε το περιβάλλον μας, βρισκόμαστε σε επιφυλακή για απειλές και ευκαιρίες, επομένως βρισκόμαστε σε αυξημένη διέγερση.
Η οπτική ευαισθησία είναι πιο σημαντική στην εξερεύνηση, επομένως οι κόρες μας είναι ορθάνοιχτες, προκειμένου να συλλέξουμε όσο το δυνατόν περισσότερες οπτικές πληροφορίες.
Μόλις εντοπίσουμε ένα αντικείμενο ενδιαφέροντος και το έχουμε υπό τον έλεγχό μας, μεταβαίνουμε στη λειτουργία εκμετάλλευσης.
Πρέπει να εξετάσουμε προσεκτικά το αντικείμενο για να βρούμε όλους τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε, για να το κατανοήσουμε όσο το δυνατόν πληρέστερα.
Τώρα, η οπτική οξύτητα είναι πιο σημαντική και οι κόρες των ματιών μας διαστέλλονται ή συστέλλονται, έτσι ώστε να εισέρχεται στα μάτια η σωστή ποσότητα φωτός.
Διαβάστε ακόμη: Τα χρώματα μέσα από τα μάτια των προγόνων μας
