Μια πρόσφατη έρευνα καταδεικνύει τη μεγάλη επίδραση που ασκούν σε εμάς και στους άλλους οι μικρές εκδηλώσεις καλοσύνης.
Το ερώτημα, λοιπόν, που ανακύπτει είναι γιατί δεν επιδιώκουμε συνειδητά να φερόμαστε με ευγένεια και καλοσύνη στους άλλους, παρά το θετικό αντίκτυπο μιας τέτοιας συμπεριφοράς.
Ασήμαντες -θεωρητικά- πράξεις καλοσύνης, όπως η παραχώρηση της σειράς μας σε έναν ηλικιωμένο στο ταμείο του σουπερμάρκετ, το άνοιγμα της πόρτας σε έναν άγνωστο ή η απροσδόκητη επίσκεψή μας σε έναν άρρωστο φίλο, ενισχύουν τη διάθεσή μας και μας βοηθούν να συνδεθούμε βαθύτερα με τα μέλη της κοινότητά μας.
Τα ευρήματα μιας πρόσφατης μελέτης που διεξήχθη από τον Amit Kumar του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Όστιν και τον Nicholas Epley του Πανεπιστημίου του Σικάγο υποδεικνύουν έναν πιθανό λόγο: ίσως δεν αντιλαμβανόμαστε πόσο ωραίο είναι να λαμβάνεις καλοσύνη.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Greatgood, στο πλαίσιο της μελέτης, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να προβούν σε πράξεις καλοσύνης με αποδέκτες τόσο αγνώστους όσο και ανθρώπους που γνώριζαν.
Σε ένα πείραμα, για παράδειγμα, οι ερευνητές πήγαν σε ένα δημόσιο παγοδρόμιο μια κρύα μέρα και έδωσαν στους ανθρώπους ένα φλιτζάνι ζεστή σοκολάτα, λέγοντάς τους ότι μπορούσαν να το κρατήσουν για τον εαυτό τους ή να το δώσουν σε έναν τυχαίο άγνωστο στο παγοδρόμιο.
Οι άνθρωποι που χάρισαν τη δική τους σοκολάτα ανέφεραν πόσο πιο ευτυχισμένοι ήταν από το συνηθισμένο, και στη συνέχεια προέβλεψαν πόσο πιο ευτυχισμένος θα ήταν ο άγνωστος που θα λάμβανε το ζεστό ρόφημα από αυτούς (γνωρίζοντας ότι κάποιος το είχε δώσει γι’ αυτούς).
Στη συνέχεια, οι ερευνητές έδωσαν τη ζεστή σοκολάτα, λέγοντας στους παραλήπτες ότι ήταν δώρο από έναν άγνωστο ρωτώντας τους παράλληλα για το πώς ένιωθαν.
Σε άλλες περιπτώσεις, οι άνθρωποι χάρισαν cupcakes που προορίζονταν για τον εαυτό τους, έγραψαν ωραία σημειώματα σε άλλους γνωστούς τους ή προέβησαν σε πράξεις καλοσύνης για τους συμμαθητές τους (όπως να τους κάνουν έκπληξη με ένα φλιτζάνι καφέ ή να πληρώνουν το γεύμα τους σε μια καφετέρια).
Σε όλα τα πειράματα παρατηρήθηκε ότι εκείνοι που ήταν ευγενικοί προς ένα άλλο άτομο υποτίμησαν πόσο πιο ευτυχισμένοι θα αισθάνονταν οι παραλήπτες.
Και δεν φάνηκε να έχει σημασία το είδος της καλοσύνης που προσέφεραν -όσο μεγάλη ήταν ή αν περιλάμβανε μια ενέργεια που έκαναν ή ένα υλικό δώρο- ή αν ο παραλήπτης ήταν γνωστός ή όχι στον δωρητή.
Οι ευγενικοί άνθρωποι έπεφταν πάντα έξω στις προβλέψεις τους για το βαθμό που οι άλλοι εκτιμούσαν τη χειρονομία τους.
«Οι φαινομενικά μικρές, κοινωνικές πράξεις μπορεί να έχουν μεγάλη σημασία για τους παραλήπτες», λέει ο Kumar. «Αλλά οι άνθρωποι μπορεί να μην συνειδητοποιούν πάντα πόσο μεγάλο αντίκτυπο έχουν σε ένα άλλο άτομο μέσω της καλοσύνης τους. Αντίθετα, υποτιμούν συστηματικά την αξία των τυχαίων πράξεων καλοσύνης».
«Οι άνθρωποι δεν φαίνεται να εκτιμούν πλήρως τον ρόλο που παίζει η εκδήλωση ζεστασιάς σε αυτές τις αλληλεπιδράσεις», επισημαίνει ο Kumar. «Όσοι προχωρούν σε μια εκδήλωση καλοσύνης μπορεί να αγνοούν το γεγονός ότι απλώς και μόνο η συμμετοχή σε μια ζεστή πράξη έχει νόημα για τους παραλήπτες πέρα από αυτό που τους δίνουν».
Γιατί είναι σημαντικό να μην υποτιμάμε την καλοσύνη;
Οι άνθρωποι υποτιμούν, επίσης, τον βαθμό που η καλοσύνη τους μπορεί να ενθαρρύνει τον παραλήπτη να την ανταποδώσει, όπως διαπιστώθηκε από ένα άλλο πείραμα στο πλαίσιο της μελέτης.
Άγνωστοι σχημάτισαν ζευγάρια και ο ένας επιλέχθηκε να είναι ο παραλήπτης και ο άλλος ο «εκτιμητής». Οι παραλήπτες είτε διάλεγαν ένα δώρο από το εργαστηριακό κατάστημα (για τη συμμετοχή τους στο πείραμα) είτε λάμβαναν ως δώρο ένα από τα αντικείμενα του καταστήματος από τον εκτιμητή σύντροφό τους (ως πράξη καλοσύνης).
Τα δώρα περιλάμβαναν πράγματα όπως μια σοκολάτα, βιολογικό ποπ κορν ή ένα σωληνάριο με φυσικό βάλσαμο χειλιών από κερί μέλισσας – μικρά, αλλά ωραία δώρα.
Οι εκτιμητές προέβλεψαν πρώτα πόσο πιο ευτυχισμένοι θα αισθάνονταν οι συνεργάτες τους με το δώρο. Στη συνέχεια, προέβλεψαν πόσο γενναιόδωροι θα ήταν οι παραλήπτες σε ένα χρηματικό παιχνίδι που επρόκειτο να παίξουν, όταν τους δινόταν η δυνατότητα να επιλέξουν πώς θα μοιραστούν 100 δολάρια με ένα νέο ανώνυμο παίκτη.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι άνθρωποι που είχαν μόλις γίνει αποδέκτες μιας πράξης καλοσύνης έδωσαν σημαντικά περισσότερα σε ένα άλλο άτομο στο παιχνίδι σε σύγκριση με εκείνους που είχαν επιλέξει μόνοι τους το δώρο. Αλλά οι εκτιμητές που τους είχαν δώσει το δώρο δεν προέβλεψαν ότι θα συνέβαινε αυτό, ότι δηλαδή οι παραλήπτες τους θα ήθελαν να μεταφέρουν την καλοσύνη.
«Οι εκτελεστές μιας προηγούμενης πράξης καλοσύνης δεν συνειδητοποίησαν τον αντίκτυπο που είχαν», λέει ο Kumar. “Όπως υποτίμησαν τη συναισθηματική ανταπόκριση του παραλήπτη, έτσι υποτίμησαν σημαντικά και τα δευτερογενή αποτελέσματα”.
Αν και δεν ήταν το επίκεντρο της συγκεκριμένης μελέτης, οι συμμετέχοντες σε όλα τα πειράματα των Kumar και Epley ένιωσαν μεγαλύτερη αύξηση της ευτυχίας, όταν προσέφεραν καλοσύνη από ό,τι όταν έλαβαν κάτι για τον εαυτό τους (όπως το εργαστηριακό δώρο). Αυτό ταιριάζει με προηγούμενες έρευνες που δείχνουν ότι το να είσαι ευγενικός και δοτικός προς τους άλλους είναι καλό συναίσθημα τόσο για τον δότη όσο και για τον παραλήπτη. Και, όπως δείχνουν άλλες έρευνες, η ευτυχία που προέρχεται από την προσφορά τείνει να διαρκεί.
Για τον Kumar, αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για να ενεργούμε με καλοσύνη στην καθημερινή μας ζωή. «Αν οι άνθρωποι συνειδητοποιούσαν αυτό το γεγονός, η καλοσύνη τους θα μπορούσε να δημιουργήσει έναν ενάρετο κύκλο προσφοράς».
