Της Ευλαμπίας Ρέβη
Είμαστε τελικά ό,τι τρώμε; Τι είναι η Προληπτική Ιατρική και ποιες ασθένειες μπορούμε να προλάβουμε -αν μπορούμε- μέσα από την διατροφή μας;
Η Άντζελα Σπανού που είναι παθολόγος και έχει το blog puremomentum.gr μας βοηθά να δούμε με μία πιο ιατρική ματιά το πιάτο μας.
Απαντά σε όλα μας τα ερωτήματα, προτείνει τροφές για την καλύτερη αντιμετώπιση των ιώσεων και μας συστήνει και την διατροφή seagan.
Είμαστε ό,τι τρώμε; Ισχύει ή είναι μύθος;
Βεβαίως, είμαστε ό,τι τρώμε, γιατί ότι τρώμε θα γίνει ένα κομμάτι του εαυτού μας. Με αυτόν τον απλοϊκό τρόπο δίνουμε μια απλή εξήγηση για το τι συμβαίνει βαθύτερα στο σώμα μας όταν καταναλώνουμε τροφές.
Πλέον υπάρχει και η επιστήμη Διατροφογενετική η οποία μας δείχνει πώς κάθε τροφή αλληλεπιδρά με το DNA μας.
Κάθε τροφή, οτιδήποτε εισάγουμε στο γαστρεντερικό μας σωλήνα έχει τη δυνατότητα να αλληλεπιδράσει με το DNA μας και υπάρχουν διαφοροποιήσεις στην έκφραση κάποιων γονιδίων που έχουν σχέση με τη διατροφή.
Με αυτό τον τρόπο εμείς οι ειδικοί μπορούμε να ορίσουμε μία διατροφή βάσει μίας προκαθορισμένης πληροφορίας που έχουμε στον κώδικα του DNA μας.
Δηλαδή μπορούμε, για παράδειγμα, για μία ασθένεια να ακολουθήσουμε μία διατροφή που θα μας βοηθήσει;
Εξαρτάται από την ασθένεια. Μιλάμε για καταστάσεις που επηρεάζονται άμεσα από την διατροφή μας.
Αυτές είναι μεταβολικές νόσοι, δηλαδή νόσοι που σχετίζονται με το μεταβολισμό και είναι πολύ συγκεκριμένες.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο διαβήτης, ο θυροειδής, η αρτηριακή πίεση, η καρδιοπάθεια η αρτηριοσκλήρυνση, η αυξημένη χοληστερίνη και λοιπά.
Αυτές οι ασθενείς έχουν άμεση σχέση με τη διατροφή και η διατροφή είναι μέρος της θεραπείας που ακολουθούμε με άμεσα αποτελέσματα.
Τι είναι η Προληπτική Ιατρική;
Η Προληπτική Ιατρική δεν είναι κάτι διαφορετικό από την Ιατρική. Απλώς αυτό που κάνουμε είναι να δίνουμε περισσότερη βαρύτητα στο οικογενειακό ιστορικό του κάθε ασθενούς.
Αυτό παίζει πολύ μεγάλο ρόλο αναφορικά με τις βάσεις που μπορεί να έχει κάποιος στο DNA του.
Δηλαδή, κοιτάμε τι νοσήματα έχει η μητέρα, ο πατέρας, οι παππούδες και τα αδέλφια κάποιου και έτσι μπορούμε να βγάλουμε ένα εξατομικευμένο προφίλ του κάθε ανθρώπου.
Με βάση και με την τωρινή κατάσταση στην οποία τον βρίσκουμε, μπορούμε να του δώσουμε οδηγίες για το πώς μπορεί να αποφύγει μία κατάσταση που ίσως είναι προδιαγεγραμμένη, επειδή ίσως υπάρχει στον γενετικό του κώδικα.
Υπάρχουν, για παράδειγμα, άνθρωποι που έχουν και οι δύο γονείς τους υψηλή χοληστερίνη και παίρνουν αγωγή.
Αυτό δείχνει ότι ο άνθρωπος αυτός έχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να αποκτήσει και εκείνος υψηλή χοληστερίνη.
Τι είναι η seagan διατροφή που ακολουθείς;
Είναι ουσιαστικά η χορτοφαγία που από τα ζωϊκά προϊόντα περιλαμβάνει μόνο ψάρι.
Δεν είναι ακριβώς ο pescatarian, γιατί o pescatarian τρώει και παράγωγα. Υπάρχουν, ο ovopescaterian που τρώει αυγά και ψάρι, lactopescaterian που τρώει γαλακτοκομικά και ψάρι και o lacto-ovopescaterian που τρώει όλα τα παράγωγα και ψάρι.
Ο seagan σημαίνει ότι δεν τρώει παράγωγα και από ζώα τρώει μόνο ψάρι.
Την επέλεξα μετά από μία περίοδο χορτοφαγίας. Πρώτα έγινα χορτοφάγος, δηλαδή είχα κόψει μόνο το κρέας.
Μετά αποφάσισα να γίνω vegan, αλλά για κάποιους μήνες. Είδα ότι στην πράξη μπορώ να το κάνω, αλλά ιατρικά θα είχα κάποιες ανεπάρκειες από γνωστές βιταμίνες, δηλαδή από την βιταμίνη B12 και τη βιταμίνη D για τις οποίες θα χρειαζόταν να πάρω συμπλήρωμα.
Είδα ότι ουσιαστικά η διατροφή μου δεν θα ήταν βιώσιμη χωρίς την λήψη συμπληρωμάτων. Γι’ αυτό αποφάσισα να γίνω seagan, να τρώω ψάρι το οποίο έτσι κι αλλιώς ήταν το πιο δύσκολο για εμένα να το κόψω.
Δεν με ένοιαζαν τα αυγά ή τα γαλακτοκομικά ή το κρέας. Έτσι κι αλλιώς το ψάρι το αγαπώ και δεν τον θεωρώ απλώς ως έναν τρόπο να πάρω βιταμίνες.
Τρώγοντας, λοιπόν, ψάρι διασφαλίζεται η λήψη βιταμίνης D και βιταμίνης B12, καθώς επίσης και Ω3 λιπαρών, αλλά και πρωτεΐνης.
Ταιριάζει και πιο πολύ στους Έλληνες αυτή η διατροφή;
Τα ψάρια και τα θαλασσινά έχουν μόνο θετικές συνέπειες για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Δυστυχώς, όμως, δεν τρώμε τόσο ψάρι όσο θα έπρεπε στην Ελλάδα, αν και έχουμε άμεσα διαθέσιμο.
Το ψάρι στην κάθε οικογένεια αντιστοιχεί στο μενού μία φορά την εβδομάδα. Κανονικά, θα έπρεπε να γινόταν το αντίθετο.
Δηλαδή, θα έπρεπε το κρέας να είναι μια φορά την εβδομάδα στο τραπέζι μας και να τρώμε ψάρι και θαλασσινά δύο με τρεις φορές την εβδομάδα.
Ιδανικά εγώ προτείνω ένα λευκό ψάρι, ένα λιπαρό ψάρι και μία θαλασσινά την εβδομάδα.
Τα μύδια και το χταπόδι έχουν τρεις φορές παραπάνω σίδηρο από το μοσχάρι και αυτό είναι μια πληροφορία που ο κόσμος δεν την γνωρίζει.
Οι περισσότεροι θεωρούν ότι η καλύτερη πήγή σε σίδηρο είναι το μοσχάρι και αυτό είναι μεγάλο λάθος.
Καλύτερη πηγή σιδήρου είναι τα πράσινα λαχανικά, δηλαδή τα χόρτα. Απλώς πρέπει να τα φάμε σε πολύ μεγαλύτερη ποσότητα.
Αν σε μία τέτοια διατροφή τα συνδυάσουμε με τα θαλασσινά, σε καμία περίπτωση αυτό δεν θα οδηγήσει σε χαμηλό σίδηρο. Το αντίθετο.
Για το χταπόδι έχει γίνει πολύ μεγάλη συζήτηση αναφορικά με την ευφυΐα του και αν είναι σωστό να το τρώμε. Τι πιστεύεις εσύ;
Έχω ένα τεράστιο πρόβλημα με αυτή την τοποθέτηση, γιατί δεν θεωρώ ότι είναι κριτήριο η νοημοσύνη για το αν θα φάμε κάτι ή όχι. Είναι σαν να λέμε ότι το γουρούνι το τρώμε επειδή είναι χαζό.
Αυτό είναι μια τεράστια βλακεία, πέρα από το γεγονός ότι είναι πανέξυπνο, όλα τα ζώα έχουν ένα επίπεδο ευφυϊας. Δεν συμφωνώ καθόλου ότι δεν τρώμε κάτι επειδή είναι έξυπνο και τρώμε κάτι επειδή δεν είναι έξυπνο.
Αυτό λέγεται «speciesism». Επί της ουσίας είναι ο διαχωρισμός των ειδών. Φυσικά, το να είσαι seagan είναι speciesism από μόνο του, γιατί τρως ψάρι και δεν τρως τα υπόλοιπα ζώα, αλλά εξαρτάται πώς προσεγγίζεις μια κατάσταση.
Εμένα η προσέγγιση μου είναι ιατρική. Φυσικά, σκέφτομαι πολύ το ηθικό κομμάτι και γι’ αυτό το λόγο είχα φτάσει να γίνω vegan, αλλά είναι μια συνειδητή επιλογή αυτό που κάνω.
Θεωρώ ότι όντως ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος να τρώει ένα είδους ζώα, γιατί η βιολογία μας το προσδιορίζει.
Η ανθρώπινη βιολογία, δηλαδή, έχει ανάγκη ζωικής προέλευσης τροφή για να ζήσει. Αλλιώς υπάρχουν ασθενείς και για όλα αυτά φταίει η βιταμίνη B12 που είναι η αχίλλειος πτέρνα του βιγκανισμού και η βιταμίνη D.
Η γνώμη σου για την αλκαλική διατροφή;
Η αλκαλική διατροφή δεν είναι ιατρικά αποδεκτή. Είναι μία θεωρία, δεν είναι ιατρική διατροφή.
Δεν ισχύει ότι αλλάζει το pH ανάλογα με τις τροφές που τρώμε. Το pH δεν αλλάζει, άρα εξ’ορισμού η αλκαλική διατροφή είναι λάθος ονομασία.
Θα μπορούσαν να το πουν κάτι άλλο. Μία διατροφή, ας πούμε, που έχει περισσότερο ψάρι ή ότι ανήκει στη μεσογειάκη διατροφή.
Το αλκαλική, όμως, δεν ισχύει.
Το pH του σώματός μας ελέγχεται αυστηρά από τα νεφρά μας και δεν έχει καμία σχέση με την κατανάλωση τροφών.
Υπάρχει κάποια διατροφή που μπορεί κανείς να ακολουθήσει τώρα που είναι η εποχή για το κρυολόγημα ή τη γρίπη, προκειμένου να αισθανθεί καλύτερα; Υπάρχουν τροφές που βοηθούν;
Βεβαίως και υπάρχουν. Γι’ αυτό και όρος «εποχιακή διατροφή» είναι σωστός. Δεν είναι τυχαίο ότι για παράδειγμα αυτή την εποχή έχουμε τα καστανά.
Τα κάστανα έχουν πάρα πολύ βιταμίνη C, πολύ περισσότερη από το πορτοκάλι και γι’ αυτό το λόγο βγαίνουν το χειμώνα.
Το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα φρούτα και λαχανικά που έχουμε αυτή την περίοδο, όπως είναι το μπρόκολο και το κουνουπίδι τα οποία διαθέτουν και αντιφλεγμονώδεις ουσίες, πάρα πολύ σημαντικές.
Αποδεδειγμένα μέσα από έρευνες έχουν αντιϊκή και αντιοξειδωτική δράση.
Καθετί που βγαίνει στην εποχή του δεν είναι τυχαίο. Το καλοκαίρι, για παράδειγμα, έχουμε το καρπούζι και το πεπόνι που είναι 100% νερό κι αυτό συμβαίνει διότι αυτή την εποχή χρειαζόμαστε περισσότερη ενυδάτωση.
Τα φρούτα το χειμώνα έχουν λιγότερο ποσοστό νερού και περισσότερα λιπαρά. Ένα καλό παράδειγμα είναι όπως είπαμε τα κάστανα, που είναι φρούτο και όχι ξηρός καρπός, με μεγάλη περιεκτικότητα και σε λιπαρά.
Τον χειμώνα χρειαζόμαστε το λίπος για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε τον οργανισμό μας με το κρύο.
Αυτό που προτείνω είναι να τρώμε ό,τι είναι της εποχής, ό,τι βγαίνει τώρα. Υπάρχει λόγος που βγαίνουν τώρα.
Για τις ιώσεις τι να τρώμε;
Για τις ιώσεις γενικά και όχι μόνο για τη γρίπη χρειαζόμαστε αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές τροφές.
Τροφές, δηλαδή, που μπορούν να βοηθήσουν το σώμα μας να πολεμήσει τον ιό. Αυτό καταρχάς είναι όλα τα φρούτα που έχουν βιταμίνη C, όπως τα πορτοκάλια, τα λεμόνια, τα μανταρίνια, τα φρούτα του δάσος κ.λπ.
Η βιταμίνη C είναι το πιο ισχυρό αντιοξειδωτικό. Μετά την βιταμίνη C, ακολουθεί η κουρκουμίνη.
Ο κουρκουμάς είναι ένα μπαχαρικό πολύ σημαντικό ως αντιοξειδωτικό σε σκόνη που μπορούμε να το βάλουμε στο γάλα ή στο τσάι και γενικά στα φαγητά μας. Το ίδιο μπορούμε να κάνουμε και με το τζίντζερ.
Το λιπαρό ψάρι έχει, επίσης, πολύ ισχυρή αντιοξειδωτική ιδιότητα. Λιπαρά ψάρια είναι ο σολομός και η πέστροφα που είναι ουσιαστικά του γλυκού νερό και μετά είναι τα αφρόψαρα, όπως η σαρδέλα, ο κολιός, το σκουμπρί, ο γαύρος, η αθερίνα και η γόπα.
Λέγονται αφρόψαρα επειδή είναι του αφρού και έχουν πολλή βιταμίνη D. Επειδή είναι του αφρού τα βλέπει πολύ ο ήλιος και συνθέτουν την βιταμίνη D μέσω του ήλιου, όπως κι εμείς.
H βιταμίνη D είναι πολύ σημαντική για το ανοσοποιητικό μας σύστημα, οπότε αν κάποιος θέλει να μην παίρνει συμπληρώματα, καλό είναι εντάξει το ψάρι πιο πολύ στη διατροφή του ή τα αβγά.
Από το ψάρι και τα αβγά παίρνουμε πολλή βιταμίνη D. Και μετά από αυτές τις τροφές ακολουθεί το συκώτι.
Το συκώτι είναι μια πηγή βιταμίνη D, αλλά δεν είναι τόσο καλή πηγή. Γενικά, δεν θα πρέπει να το τρώμε.
Επίσης, τα βότανα βοηθούν πολύ. Και βότανα έχουμε πάρα πολλά στην Ελλάδα.
Μπορούμε να επιλέξουμε τσάι του βουνού, χαμομήλι, φασκόμηλο, μελισσόχορτο ή εχινάκεια. Όλα τα βότανα μας κάνουν καλό αυτή την περίοδο.
Αυτό που γενικά μπορούμε να κάνουμε είναι να τρώμε σωστά και να έχουμε μια ποικιλία τροφών στο πιάτο μας.
Να τρώμε αυτό που λέμε κάθε ημέρα το ουράνιο τόξο. Έτσι παίρνουμε πληθώρα θρεπτικών συστατικών τα οποία συνεργάζονται μεταξύ τους για την απορρόφηση τους.
Σημαίνει με απλά λόγια να τρώμε πολύχρωμος τροφές. Υπάρχει η δυτικού τύπου διατροφή, η λεγόμενη μπεζ διατροφή, γιατί όλα είναι μπεζ: ψωμί, μακαρόνια, τυριά και λοιπά/
Και υπάρχει και η μεσογειακή διατροφή που είναι πολύχρονη. Μπορούμε να βάζουμε σε ένα πιάτο πράσινη σαλάτα με κόκκινη πιπεριά που επίσης έχει πολύ βιταμίνη D και καλαμπόκι.
Καλό είναι να βλέπουμε το καθημερινό μας μενού σαν μια χρωματική παλέτα, γιατί έτσι καταφέρνουμε να παίρνουμε όλα τα θρεπτικά συστατικά και να έχουμε μια ποικιλία.
Η θρέψη είναι η βάση της προληπτικής ιατρικής. Αν δεν υπάρχει αυτή δεν υπάρχει βάση για να πατήσουμε επάνω και να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες για να προλάβουμε κάποια ασθένεια.
Δυστυχώς, ο κόσμος πλέον θεωρεί ότι τα πράγματα είναι πιο απλά και απλά πηγαίνει στο φαρμακείο, παίρνει πέντε συμπληρώματα διατροφής η μία πολυβιταμίνη και λέει «είμαι εντάξει».
Αυτό είναι πολύ μεγάλο λάθος αυτό και δυστυχώς δεν επικοινωνείτε στον κόσμο ότι το πολυβιταμινούχο σκεύασμα που θα πιούμε δεν έχει καμία σχέση με το να λάβουμε τις ίδιες βιταμίνες μέσα από την τροφή.
Έχει πολύ μεγάλο νόημα να κάνουμε την προσπάθεια να παίρνουμε όλες τις βιταμίνες που χρειάζεται ο οργανισμός μας φυσικά μέσα από την τροφή.
Διάβασε και αυτό: Αξίζει να εντάξουμε την γλυκοπατάτα στην διατροφή μας;
*Λίγα λόγια για την Άντζελα Σπανού
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ρόδο, όμως η πατρίδα της είναι η Κάλυμνος. Ήθελε να γίνει γιατρός χωρίς σύνορα, γι’ αυτό και επέλεξε την Iατρική.
Σπούδασε 2 χρόνια στο Πανεπιστήμιο Universita Degli Studi της Perugia της Ιταλίας και 5 χρόνια στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο στην Αθήνα.
Ολοκλήρωσε την πενταετή ειδικότητα της Εσωτερικής Παθολογίας στο Αττικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αθηνών.
Έχει εργαστεί στην Αγγλία ως research fellow στο Queen Mary university of London με λήψη υποτροφίας Leonardo Da Vinci, όπου ολοκλήρωσε ερευνητικό εργο στην μικροκυκλοφορία στην σήψη και το σηπτικό shock.
Είναι μέλος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών και του Ιατρικού Συλλόγου της Βρετανίας.
Έχει ολοκληρώσει μεταπτυχιακές σπουδές στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών στο τμήμα Διεθνής Ιατρική, Ανθρωπιστική Βοήθεια, Διαχείριση Κρίσεων Υγείας και Ιατρική Καταστροφών.
Κατέχει εκτενές ερευνητικό έργο στην Λοιμωξιολογία, στις ειδικές λοιμώξεις και την νόσο HIV και έχει λάβει μέρος σε συνέδρια σε Λισαβώνα, Τανζανία, Βρυξέλλες, Γλασκώβη, Άμστερνταμ, Βαρκελώνη, Αθήνα.
