Ο θάνατος, η θλίψη και η στεναχώρια αποτελούν καθολικές πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης.
Οι περισσότεροι από μας, όταν βιώνουμε πένθος, είτε επιλέγουμε να το διαχειριστούμε, να το αντιμετωπίσουμε και να το δουλέψουμε πείτε το αποφεύγουμε, το καλύπτουμε και αρνούμαστε την ύπαρξή του.
Πριν βιαστείτε να κρίνετε την αντίδραση αυτή, σκεφτείτε ότι η αποφυγή είναι απαραίτητη όταν κατακλυζόμαστε από συναισθήματα που δεν μπορούμε να διαχειριστούμε.
Ωστόσο, και η προσέγγιση είναι εξίσου απαραίτητη για να φτάσουμε στην αποδοχή.
Ειδικά όταν πρόκειται για παιδιά, η διαχείριση του πένθους είναι μονόδρομος.
Το να ψιθυρίζουμε ή να αποκρύπτουμε θλιβερά γεγονότα στα παιδιά είναι ανεπίτρεπτο.
Τι λέμε στα παιδιά για τον θάνατο;
Μπορούμε και πρέπει να λέμε στα παιδιά την αλήθεια- όχι απαραίτητα με κάθε λεπτομέρεια – τουλάχιστον τα βασικά.
Προσοχή στους ευφημισμούς όπως «κοιμάται» ή «πήγε στον παράδεισο», γιατί τα παιδιά μπορεί να λάβουν τα λεγόμενά μας κυριολεκτικά.
Μπορεί, έπειτα, να φοβούνται να κοιμηθούν ή να ετοιμάσουν τις βαλίτσες τους για να βρουν το δρόμο προς τον παράδεισο.
Τι γίνεται με τις θρησκευτικές ιδέες;
Μοιραστείτε τες μαζί τους αν τις πιστεύετε, αλλά μην λέτε πράγματα που δεν πιστεύετε μόνο και μόνο για να κάνετε τα παιδιά να νιώσουν καλύτερα.
Όπως για παράδειγμα: “Ο παράδεισος είναι γεμάτος κουτάβια και ατελείωτο παγωτό;”
Η θλίψη δεν έχει σκοπό να μας κάνει να νιώθουμε καλά.
Τι γίνεται όταν παιδιά θα θέλουν να μάθουν για σωματικές λεπτομέρειες;
«Τι θα νιώσει ή τι θα φάει ο θαμμένος κάτω από τη γη;»
Να είστε σαφείς, απλοί και ειλικρινείς με τις απαντήσεις σας.
Φυσικά, θα ρωτήσουν: «Θα πεθάνεις κι εσύ; Θα πεθάνω κι εγώ;»
Δεν μπορούμε να προστατεύσουμε τα παιδιά από αυτές τις σκληρές αλήθειες, αλλά μπορούμε να απαλύνουμε τα δυσάρεστα συναισθήματα τους με την ενσυναίσθηση και τη στοργή μας.
Να πάμε τα παιδιά μας στην κηδεία;
Οι ενήλικες που θυμούνται τις απώλειες στην παιδική τους ηλικία συχνά λένε: «Οι γονείς μου με έκαναν να πάω στην κηδεία» ή «Οι γονείς μου δε με άφηναν να πάω στην κηδεία».
Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς δεν μπορούν να αποφασίσω σωστά, ό,τι κι αν επιλέξουν κάνουν;
Όχι, σημαίνει απλώς ότι πρέπει να ρωτάμε τα παιδιά και να τα αφήνουμε να αποφασίσουν.
Εάν ένα παιδί αποφασίσει να πάει, βεβαιωθείτε ότι έχει οριστεί κάποιος να το πάει έξω για να μιλήσει ή να παίξει, αν δε θέλει να καθίσει ακίνητο ή να βρίσκεται κοντά σε θλιμμένους ενήλικες.
Ιδανικά θα πρέπει να είναι κάποιος που δε θρηνεί και που μπορεί να εστιάσει την προσοχή του αποκλειστικά στις ανάγκες του παιδιού.
Εάν το παιδί δεν επιλέξει να παρευρεθεί, προσφέρετε κάποιο τρόπο στο σπίτι για να τιμήσετε ή να θυμηθείτε το άτομο που έχει φύγει από τη ζωή.
Μπορείτε να ανάψετε ένα κερί, να φτιάξετε ένα λεύκωμα, να δείτε παλιές φωτογραφίες, να γράψετε μια κάρτα ή να πείτε μια ιστορία για τον αποθανόντα.
Συχνές αντιδράσεις που έχουν τα παιδιά μετά τον θάνατο
- Αναδιήγηση γεγονότων θανάτου ή κηδείας
- Ονειρεύονται τον νεκρό
- Οπισθοδρόμηση, όπως το να μιλάνε σαν μωρό, να θέλουν να τα κουβαλήσουν ή να βρέχουν το κρεβάτι
- Το να νιώθουν ότι ο νεκρός είναι μαζί τους κατά κάποιο τρόπο
- Απόρριψη παλιών φίλων και αναζήτηση νέων φίλων που έχουν βιώσει παρόμοια απώλεια
- Κλάμα ή ανάγκη να τηλεφωνήσουν στο σπίτι κατά τη διάρκεια του σχολείου
- Δεν μπορούν να συγκεντρωθούν στις εργασίες τους ή στην τάξη
- Υπερβολική ανησυχία για τη δική τους υγεία ή για την ασφάλεια των γονιών τους
- Να γίνουν οι «κλόουν της τάξης» για να τραβήξουν την προσοχή
- Καμία αντίδραση ή φαίνεται να μην αισθάνεται κάτι για την απώλεια
Διαβάστε εδώ: Ποια λάθη καταστρέφουν την αυτοεκτίμησή του παιδιού μας.
Πρακτικές προτάσεις
- Κάντε μεγάλες διαδρομές ή βόλτες, ώστε να είστε δίπλα-δίπλα με το παιδί σας.
- Μην τα τρελαίνετε με ένα εκατομμύριο ερωτήσεις, αλλά ξεκινήστε σχετικές συζητήσεις για να ξέρουν ότι το θέμα δεν είναι ταμπού. Ακούστε όλα όσα έχουν να σας πουν.
- Αποδεχτείτε τα συναισθήματα των παιδιών χωρίς κρίση. Μπορεί να έχουν μια υπερβολική αντίδραση για την απώλεια ενός κατοικίδιου ψαριού και καμία προφανή αντίδραση στην απώλεια ενός παππού ή της γιαγιάς. Μην τα πιέζετε. Την κατάλληλη στιγμή θα εκφράσουν τα συναισθήματά τους με τον δικό τους μοναδικό τρόπο.
- Να γνωρίζετε ότι η ενοχλητική ή αντιπαθητική συμπεριφορά μπορεί να είναι ένα κωδικοποιημένο μήνυμα: “Είμαι συγκλονισμένος και δεν μπορώ να μιλήσω γι’ αυτό.Όταν λέμε στα παιδιά: «Σταμάτα να με ενοχλείς», μπορεί να ακούσουν: «δε θέλω να ακούσω για τη θλίψη σου».
- Παίζουν. Τα παιδιά χρησιμοποιούν αυθόρμητα το παιχνίδι για να αντιμετωπίσουν οτιδήποτε αγχωτικό ή δύσκολα διαχειρίσιμο στη ζωή τους. Ο θάνατος και η θλίψη δεν αποτελούν εξαίρεση. Μην προσπαθήσετε να απαγορεύσετε τον θάνατο από το παιχνίδι. Είναι αδύνατο και ακυρώνει τον τρόπο με τον οποίο επιλέγουν να τον αντιμετωπίσουν.
- Αποδεχτείτε τον εγωκεντρισμό. Τα παιδιά επικεντρώνονται φυσικά σε πτυχές του θανάτου που τα επηρεάζουν προσωπικά. Αντί να δείχνουν λυπημένοι όταν πεθαίνει η γιαγιά τους, μπορεί να ρωτήσουν: «Ποιος θα με πάει στο σχολείο;» Αυτό δεν είναι ασέβεια. Είναι απαραίτητη αναζήτηση ασφάλειας μετά από μια μεγάλη αλλαγή.
Μη διστάσετε να αναζητήσετε και σχετικά βιβλία που εξηγούν τον θάνατο στα παιδιά.
Προβείτε στην ανάγνωση τους και χρησιμοποιήστε τα ως αφορμή για να ξεκινήσετε συζητήσεις μαζί τους ή άλλες δραστηριότητες, όπως η ζωγραφική, που μπορούν να δώσουν διέξοδο στα συναισθήματά τους.
Πηγή: psychologytoday
