Το παιδί μου δυσκολεύεται να μιλήσει… Μπορώ να το βοηθήσω;

Η ειδικός Αναστασία Κωνστάντη απαντά σε όλα τα ερωτήματα που έχουν όλοι οι γονείς.

Το μεγάλωμα ενός παιδιού αποτελεί σοβαρή υπόθεση…

Ήδη από τη σύλληψη οι γονείς κάνουν ό,τι καθίσταται ανθρωπίνως δυνατόν, προκειμένου να του προσφέρουν τα κατάλληλα εφόδια για να εξελιχθεί ομαλά και να έχει τη δέουσα ψυχική και σωματική υγεία.

Σε κάθε στάδιο της ανάπτυξής του αγωνιούν για το αν  κατακτά  τις αναμενόμενες για την ηλικία του δεξιότητες.

Έτσι, αφού το μωρό μας μάθει να κάθεται, να μπούσουλα, να περπατά και να τρώει, αρχίζουμε να αναμένουμε την εξέλιξη της γλωσσικής του ικανότητας.

Δεν είναι λίγες οι φορές που το θέμα της ομιλίας του παιδιού πρωταγωνιστεί στις συζητήσεις των νέων γονέων.

” Πότε μίλησε το παιδί σου για πρώτη φορά; Το δικό μου το παιδί γιατί δε μιλάει ακόμα; Είναι δύο χρόνων και ακόμα λέει μόνο “μαμά και μπαμπά”; Μήπως πρέπει να επισκεφθώ κάποιον λογοθεραπευτή;”

Είναι κάποιες από τις ερωτήσεις που θα ακούσει κανείς…

• Ποτέ όμως το παιδί ξεκίνα να μιλά;
• Σε ποια ηλικία αναμένουμε το παιδί μας να μπορεί να επικοινωνήσει αποτελεσματικά;
• Πότε πρέπει να ανησυχήσει ένας γονέας και να επισκεφτεί ένα λογοθεραπευτή;
• Μπορούμε ως γονείς να κάνουμε κάτι για να βοηθήσουμε τη γλωσσική εξέλιξη του παιδιού μας;

Διαβάστε εδώ Ποια λάθη καταστρέφουν την αυτοεκτίμησή του παιδιού μας

Ας δούμε τι απαντά για όλα αυτά στο imethexis η ειδικός επί του θέματος, Αναστασία Κωνστάντη…

Είναι η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού αποτελεί ένα θέμα που πρέπει να απασχολεί τους γονείς;

Αρχικά, θα πρέπει να έχουμε υπόψιν μας ότι  η γλώσσα μεταξύ άλλων, αποτελεί τον κυριότερο κώδικα επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων και τους επιτρέπει να ανταλλάσουν απόψεις, σκέψεις, ιδέες και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους.

Επιπλέον, η γλώσσα είναι αναγκαία για την πνευματική ανάπτυξη του ατόμου, αφού σκέψη και γλώσσα αποτελούν στην ουσία τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Εκτός των άλλων,η γλώσσα αποτελεί καθοριστικό παράγοντα κοινωνικοποίησης καθώς επιλύει διαφορές, επιτρέπει τον διάλογο, παρέχει ενημέρωση και πληροφόρηση.

Για αυτούς τους λόγους γίνεται κατανοητό πως η ικανότητα της γλωσσικής επικοινωνίας, την οποία ένα παιδί κατακτά σταδιακά, είναι θεμέλιο όλης της ψυχολογικής, κοινωνικής και ακαδημαϊκής του εξέλιξης. Παιδιά με γλωσσικές δυσκολίες στην νηπιακή ηλικία έχουν πολλές πιθανότητες να αντιμετωπίσουν μαθησιακές δυσκολίες στο σχολείο και να έρθουν αντιμέτωπα με την χαμηλή αυτοεκτίμηση ή τις δυσκολίες στην επαφή τους με τα υπόλοιπα παιδιά ή τους ενήλικες.

Επομένως, ναι, δικαίως οι γονείς βρίσκονται σε επαγρύπνηση!

Ποτέ ένα παιδί αρχίζει να επικοινωνεί με λέξεις;

Σε ποια ηλικία αναμένουμε το παιδί μας να μπορεί να επικοινωνήσει αποτελεσματικά;

Το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης και είναι ένα ξεχωριστό πλάσμα όπως όλοι μας.

Πότε πρέπει να ανησυχήσει ένας γονέας και να επισκεφτεί ένα λογοθεραπευτή;

Θα αναφερθώ ξανά στα γλωσσικά ορόσημα (στάδια ανάπτυξης λόγου και ομιλίας).

Παρακολουθούμε την γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού μας με γνώμονα αυτά.

Σε κάθε περίπτωση παρέκκλισης από αυτά τα ορόσημα, ζητάμε την γνώμη ειδικού λογοθεραπευτή.

Η έγκαιρη προσέλευση μπορεί να οδηγήσει σε πρώιμη παρέμβαση, δηλαδή ένταξη του παιδιού στην θεραπευτική διαδικασία από νωρίς.

Γνωρίζουμε καλά ότι όσο πιο μικρό το παιδί τόσο πιο “εύπλαστος” ο εγκέφαλός του και άρα τόσο πιο αποτελεσματική η θεραπεία.

Βέβαια, θα πρέπει να έχουμε υπόψιν μας κι ορισμένες αποκλίσεις.

Για παράδειγμα υπάρχουν παιδιά που μπορεί να αργήσουν να μιλήσουν, μετά τα 2 έτη, και να είναι μια απλή καθυστέρηση λόγου.

Αυτό όμως πρέπει χρειάζεται να το επιβεβαιώσει ειδικός και μάλιστα απαιτείται η παραπομπή για μια αναπτυξιολογική εκτίμηση από αναπτυξιολόγο (παιδίατρος που έχει λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση ώστε να παρακολουθεί την ψυχοκινητική και νοητική ανάπτυξη των παιδιών), διότι πολλές φορές μια φαινομενική καθυστέρηση λόγου μπορεί να οφείλεται σε κάποια νευροαναπτυξιακή διαταταχή, όπως είναι λόγου χάριν το φάσμα του αυτισμού.

Φυσικά, στο σημείο αυτό να πούμε ότι στην περίπτωση του αυτισμού υπάρχουν πρώιμες ενδείξεις, όπως η έλλειψη κοινωνικού χαμόγελου, της βλεμματικής επαφής, η έλλειψη ενδιαφέροντος για άλλα άτομα, η μη ανταπόκριση στο όνομά του κα.

Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι κάθε περίπτωση είναι πολύ ξεχωριστή.

Τα ορόσημα που λαμβάνουμε υπόψιν μας συμπεριλαμβάνουν πολλές δεξιότητες σε κάθε ηλικία.

Σε ένα ένα παιδί που υπολείπονται κάποιες δεξιότητες:

1. δίνουμε πάντα χρόνο
2. παρακολουθούμε τη συμπεριφορά του και σε άλλα κοινωνικά πλαίσια, το σπίτι και το σχολείο για παράδειγμα, αλλά και τη σχέση του με τους συνομήλικούς του
3. καταγράφουμε το ιστορικό του
4. παρακολουθούμε και όταν κρίνεται απαραίτητο, τα εντάσσουμε σε παρέμβαση.

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς οι γονείς για να βοηθήσουμε τη γλωσσική εξέλιξη του παιδιού μας;

Η σύνδεσή μας με το παιδί με τραγούδια, χάδια κι ομιλία πρέπει να ξεκινά από την εμβρυική κιόλας φάση.

Στη συνέχεια, από τη βρεφική ηλικία κρίνεται απαραίτητα η σταθερή και καθημερινή ποιοτική αλληλεπίδραση.

Έπειτα, καθώς το παιδί ξεκινά να εξερευνά τον κόσμο της γλώσσας:

• Είναι μεγάλης σημασίας  να μην το διακόπτουμε  όταν εκείνο προσπαθεί να επικοινωνήσει μαζί μας. Προσπαθήστε να ακούσετε το μήνυμα που θέλει να σας μεταφέρει το παιδί, ακόμα και αν ο τρόπος που το λέει δεν είναι κατανοητός ή κάνει πολλά λάθη.
• Προσπαθούμε να μην καλύπτουμε όλες τις ανάγκες του παιδιού σας, πριν καλά καλά εκείνο προφτάσει να επικοινωνήσει την ανάγκη ή επιθυμία του. Παραδείγματος χάριν, αφήστε το παιδί σας να διψάσει ώστε να σας ζητήσει με τον τρόπο του ή να σας δείξει το νερό ή το κύπελο. Όταν το κάνει «βάλτε λόγια» στην έκφρασή του και πείτε του: «Θέλεις νερό; Να το νερό σου!»
• Προσπαθούμε να μη διορθώνουμε το παιδί την ώρα που μιλάει, αλλά μόλις τελειώσει την πρότασή του, εμείς να την επεκτείνουμε. Για παράδειγμα, αν το παιδί πει την λέξη «κουτάλι», εννοώντας πως θα ήθελε ένα κουτάλι, εσείς δώστε του το αντικείμενο λέγοντας: «Ορίστε το κουτάλι που ζήτησες, για να φας την σούπα σου.»
• Σε καμία περίπτωση δε μιλάμε με «μωρουδίστικο» τρόπο στο παιδί, ακόμα και αν το ίδιο μιλάει κατ’ αυτόν τον τρόπο. Αντίθετα, επιδιώξτε να του μιλάτε αργά και καθαρά και να διατηρείτε την βλεμματική επαφή μαζί του.
• Δεν αφήνουμε το παιδί μας εκτεθειμένο μπροστά από μια οθόνη, είτε αυτό είναι υπολογιστής, είτε tablet, είτε τηλεόραση. Πολλοί γονείς θεωρούν πώς αν το παιδί βλέπει τηλεόραση ακούει διάφορους διαλόγους και έτσι ενισχύεται η ομιλία του, αντίληψη η οποία είναι λανθασμένη, καθότι το παιδί γίνεται παθητικός δέκτης ερεθισμάτων και σε καμία περίπτωση δεν αλληλεπιδρά και δεν εμπλουτίζει τον λόγο του.
• Είναι πολύ σημαντικό το παιδί να έχουμε καθημερινή επαφή και αλληλεπίδραση με παιδιά ίδιας ή λίγο μεγαλύτερης ηλικίας. Έτσι, πετυχαίνετε εκτός από την ενίσχυση του λόγου του και την κοινωνική του ανάπτυξη.
• Μια καλή ιδέα είναι, να διαβάζουμε δυνατά στο παιδί βιβλία ή παραμύθια και ύστερα να του ζητάμε να ζωγραφίζει μια σχετική ιστορία. Με αυτό τον τρόπο ενισχύετε την ικανότητά του να κατανοεί καλύτερα αυτά που ακούει.
• Μαγειρεύουμε, περπατάμε, βγαίνουμε βόλτα μαζί με το παιδί μας και παράλληλα προσπαθούμε να περιγράφουμε τι κάνουμε. Χαρίστε στο παιδί σας όσες περισσότερες εμπειρίες και εικόνες μπορείτε, γιατί εκτός από το συναισθηματικό δεσμό που θα ενισχύσετε θα του εμπλουτίσετε και την ακουστική και εκφραστική ικανότητα. Παραδείγματος χάριν, την ώρα που μαγειρεύετε μπορείτε να πείτε στο παιδί «Τώρα, θα ανακατέψουμε την ζάχαρη με τα αυγά» και να ζητήστε του κιόλας να εμπλακεί ενεργά δίνοντάς του ακουστικές εντολές, όπως «Φέρε μου, σε παρακαλώ, την κουτάλα». 
• Παίζουμε και τραγουδάμε μαζί του. Δεν χρειάζεται κανένα παιχνίδι για να προσελκύσετε το ενδιαφέρον του παιδιού σας, αρκεί να είστε παρόντες, να του δώσετε χρόνο και να ακολουθήσετε το ενδιαφέρον του. Αφήστε εκείνο να σας δείξει τι του αρέσει και με τι θα ήθελε να ασχοληθείτε. Αυτό ενισχύει την αλληλεπίδρασή μεταξύ σας και είναι ένας πολύ βοηθητικός τρόπος για να νοιώσει ασφαλές ένα παιδί και να αρχίσει να επικοινωνεί. Το τραγούδι, επίσης, βοηθά. Ξεκινήστε να τραγουδάτε στα παιδιά, ιδανικά από την περίοδο της εμβρυιακής ανάπτυξης.

Μην ξεχνάτε τα λόγια του αυστριακού φιλόσοφου L. Wittgestein, ο οποίος δήλωσε: «Τα όρια της γλώσσας είναι τα όρια του ανθρώπινου μυαλού. Όσας ξέρω είναι αυτά για τα οποία έχω λέξεις». Χαρίστε, λοιπόν, στα παιδιά σας έναν όμορφο και γεμάτο λέξεις κόσμο!

(Οι παραπάνω συμβουλές σε καμία περίπτωση, δεν υποκαθιστούν ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα λογοθεραπευτικής παρέμβασης.)

Λίγα λόγια για την Αναστασία:

Είναι λογοθεραπεύτρια – φωνοθεραπεύτρια κι έχει εκπαιδευτεί και ειδικευτεί στην αντιμετώπιση των διαταραχών φώνησης. Αυτήν τη στιγμή πραγματοποιεί τις μεταπτυχιακές της σπουδές στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με αντικείμενο την νευροαποκατάσταση και εξειδίκευση στην γνωστική νευροαποκατάσταση. Διατηρεί τα τελευταία 6 χρόνια ιδιωτικό κέντρο θεραπειών στο νησί της Κέρκυρας, όπου και βλέπει καθημερινά πλήθος παιδιών και ενηλίκων με αναπτυξιακές και επίκτητες διαταραχές. Της αρέσει να μαθαίνει διαρκώς νέες μεθόδους και τα νεότερα της επιστήμης της, για αυτό και έχει παρακολουθήσει πλήθος σεμιναρίων και έχει συμμετάσχει σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Ακολουθήστε την Αναστασία Κωνστάντη στο επαγγελματικό προφίλ της στο instagram για περισσότερες συμβουλές:

Δείτε εδώ Ποια λάθη καταστρέφουν την αυτοεκτίμησή του παιδιού μας