Όταν διαβάζουμε τις ειδήσεις, είναι δύσκολο να μη βιώσουμε συναισθήματα απογοήτευσης και απαισιοδοξίας σχετικά με το μέλλον της ανθρωπότητας.
Ιστορίες για διεφθαρμένους πολιτικούς, ανήθικους δημόσιους λειτουργούς και ανάλγητους πολίτες γεμίζουν τις σελίδες τους, δημιουργώντας μας την αίσθηση πως μάλλον η καλοσύνη και η ανθρωπιά έχουν μετοικήσει σε κάποιον άλλο πλανήτη.
Αλλά είναι πράγματι έτσι;
Στο πλαίσιο μελέτης, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Nature, οι ερευνητές εξέτασαν διάφορες έρευνες σε εκατοντάδες χιλιάδες Αμερικανούς και ανθρώπους από 59 άλλα έθνη σε όλο τον κόσμο.
Στις έρευνες, οι συμμετέχοντες είχαν μοιραστεί τις απόψεις τους σχετικά με το αν η ειλικρίνεια, η ηθική συμπεριφορά και οι ηθικές αξίες είχαν ενισχυθεί ή υποχωρήσει στην κοινωνία ή τη χώρα τους.
Σε όλες τις χώρες που συμμετείχαν στη δημοσκόπηση, οι άνθρωποι έτειναν να πιστεύουν ότι η ηθική και η ηθική συμπεριφορά συνεχώς υποβαθμίζονται.
Η πεποίθηση αυτή παρέμεινε σταθερή ανεξάρτητα από το πότε έγινε η έρευνα (είτε το 1949 είτε το 2019), γεγονός που υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι τείνουν πάντα να βλέπουν την ηθική ως φθίνουσα κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Αυτή η αντίληψη φαίνεται απίθανο να ισχύει, λέει ο επικεφαλής ερευνητής Adam Mastroianni, πρώην μεταδιδακτορικός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια:
“Θα μπορούσατε να σκεφτείτε ότι οι άνθρωποι είναι ευαίσθητοι στα πράγματα που συμβαίνουν γύρω τους ή στη χώρα τους, και αυτό υπαγορεύει τη γνώμη τους για το αν οι άνθρωποι γίνονται καλύτεροι ή χειρότεροι (από άποψη ηθικής συμπεριφοράς).
Αλλά δεν φαίνεται να είναι έτσι, γιατί λίγο πολύ όποιους και αν ρωτήσετε, και όπου και όποτε και αν τους ρωτήσετε, οι άνθρωποι σας δίνουν την ίδια απάντηση – οι άνθρωποι είναι λιγότερο ευγενικοί σήμερα απ’ ό,τι παλαιότερα”.
Δεν είναι μόνο ότι ο κόσμος πιστεύει ότι η δεκαετία του 1950 ήταν υπέροχη, και μετά χειροτέρεψε τη δεκαετία του ’60, και έκτοτε είναι άσχημα.
Οι άνθρωποι πιστεύουν πως, ακόμη και στο πρόσφατο παρελθόν, οι άνθρωποι συμπεριφέρονταν ο ένας στον άλλον με περισσότερη ευγένεια και σεβασμό”.
Μήπως είναι όλα στο μυαλό μας;
Τα στοιχεία αναφορικά με το παρελθόν δείχνουν το αντίθετο.
Όπως σημειώνει ο ψυχολόγος Steven Pinker στα βιβλία του, βάσει εκατοντάδων μελετών και ερευνών σχετικά με τις κοινωνικές τάσεις διαχρονικά, υπάρχει λιγότερη βία και λιγότεροι πόλεμοι στον κόσμο από ό,τι παλαιότερα (παρά τα όσα πιστεύει ο κόσμος), και η εγκληματικότητα έχει γενικά μειωθεί.
Τουλάχιστον κάποιες έρευνες διαπιστώνουν ότι οι άνθρωποι τείνουν να είναι λιγότερο εγωιστές στις μέρες μας απ’ ό,τι στο παρελθόν, ενώ οι διαδεδομένοι μύθοι σχετικά με τις διαφορές των γενεών -ότι οι Boomers είναι εγωιστές ή οι millennials έχουν περισσότερα δικαιώματα- φαίνεται να είναι αβάσιμοι.
Προσθέτοντας σε αυτά τα στοιχεία, οι Mastroianni και Gilbert ανέλυσαν κάποιες άλλες διαθέσιμες έρευνες:
Μεταξύ του 1965 και του 2020, πάνω από 4 εκατομμύρια ερωτηθέντες σε όλο τον κόσμο είχαν αναφερθεί στη δική τους ηθική συμπεριφορά και τη συμπεριφορά των άλλων, απαντώντας σε ερωτήσεις όπως:
“Σας φέρθηκαν με σεβασμό όλη τη χθεσινή ημέρα;”
“Θα λέγατε ότι τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι προσπαθούν να είναι εξυπηρετικοί ή ότι κοιτάζουν κυρίως τον εαυτό τους;”
“Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών, πόσο συχνά μεταφέρατε τα πράγματα ενός ξένου, όπως ψώνια, βαλίτσα ή τσάντα για ψώνια;”.
Αφού ανέλυσαν τις απαντήσεις, οι Mastroianni και Gilbert διαπίστωσαν ότι, ανεξαρτήτως του έτους, οι άνθρωποι έβλεπαν τη δική τους συμπεριφορά και τη συμπεριφορά των ανθρώπων γύρω τους ως γενικά καλή, με λίγες προσωπικές εμπειρίες ανήθικης συμπεριφοράς για να στηρίξουν την πεποίθησή τους ότι η ηθική υποχωρεί.
Αυτό ίσχυε στο 90% του χρόνου, λέει ο Mastroianni, και ίσχυε τόσο για τους Αμερικανούς όσο και για τους ανθρώπους από άλλες χώρες.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Mastroianni πιστεύει ότι οι απόψεις των ανθρώπων σχετικά με την ηθική σήψη και παρακμή είναι μια ψευδαίσθηση.
Ολοκληρώνοντας…
- η τάση μας να εστιάζουμε περισσότερο στα αρνητικά παρά στα θετικά της ζωής, κάτι που εκμεταλλεύονται τα μέσα ενημέρωσης δίνοντας έμφαση στις αρνητικές ειδήσεις
- η τάση μας να θυμόμαστε τα καλά πράγματα με μεγαλύτερη αγάπη, ενώ η αρνητική πλευρά των αναμνήσεων ξεθωριάζει με τον καιρό.
Comments are closed.