Στην εποχή μας πασχίζουμε με κάθε μέσο και τρόπο να αυξήσουμε το γνωστικό μας κεφάλαιο, να γίνουμε ειδήμονες σε κάποιο αντικείμενο.
Ενίοτε, όμως, ξεχνάμε πόσο σημαντικό είναι να στρέψουμε το βλέμμα μας μέσα μας, να χαρτογραφήσουμε την άγνωστη γη της ύπαρξής μας, να αποκτήσουμε επίγνωση του εαυτού μας.
Η αναζήτηση του εαυτού αποτελεί διαχρονικά ένα ζήτημα κεφαλαιώδους σημασίας, καθώς θεωρείται προϋπόθεση, για να μπορέσουμε να έχουμε μια ζωή ισορροπημένη, γεμάτη νόημα και στιγμές εσωτερικής πληρότητας.
Οι ακόλουθες εκφράσεις μαρτυρούν την ιδιαίτερη θέση της αυτογνωσίας στον πνευματικό πολιτισμό της αρχαιότητας:
1.ἔνδον σκάπτε
Ἔνδον σκάπτε, ἔνδον ἡ πηγὴ τοῦ ἀγαθοῦ καὶ ἀεὶ ἀναβλύειν δυναμένη, ἐὰν ἀεὶ σκάπτῃς.
(=Σκάβε μέσα σου· μέσα σου είναι η πηγή του καλού και θα αναβλύζει πάντα αν πάντα την αναζητείς).
Η φράση αυτή ανήκει στο Μάρκο Αυρήλιο, Ρωμαίο αυτοκράτορα και εξέχοντα εκπρόσωπο της στωικής φιλοσοφίας.
Συγκεκριμένα, απαντά στο έργο του Τά είς ἑαυτόν, ένα σπουδαίο πνευματικό πόνημα του 2ου αι μ.Χ.
Η έκφραση αυτή συνιστά προτροπή για εσωτερική αναζήτηση. Η χρήση του ρήματος “σκάπτε” υπογραμμίζει πως η γνώση του εαυτού μας είναι μια κοπιώδης διαδικασία που απαιτεί άοκνη προσπάθεια.
Ο άνθρωπος, για να μπορέσει να θεαθεί την αληθινή του φύση, πρέπει να διαπεράσει όλα τα στρώματα του ψεύδους και της συνήθειας, να αντισταθεί στους περισπασμούς της καθημερινότητας και να αφοσιωθεί στην καλλιέργεια του πνεύματος και της ψυχής του.
Αν, όμως, καταφέρει συνειδητά να πορευτεί στο δρόμο της αυτογνωσίας, θα συνειδητοποιήσει πως εντός του βρίσκεται η αστείρευτη πηγή της ευδαιμονίας.
Μάλιστα, στο ίδιο έργο βρίσκουμε και την ακόλουθη προτροπή:
Εἰς σαυτόν συνειλοῦ (=συγκεντρώσου στον εαυτό σου)
2. Γνῶθι σαυτόν
Η φράση “γνῶθι σαυτόν” είναι οικεία σε όλους και η χρήση της είναι ευρεία.
Παρόλο που πολλοί την έχουν συνδέσει με το Σωκράτη ή το Χίλωνα το Λακεδαιμόνιο, δε γνωρίζουμε με βεβαιότητα ποιος ήταν αυτός που πρώτος τη διατύπωσε.
Πρόκειται, όμως, για ένα από Δελφικά Παραγγέλματα (ή Πυθίας Γράμματα ), μια συλλογή αποφθεγμάτων των Επτά Σοφών της αρχαιότητας που ήταν χαραγμένα στο Μαντείο των Δελφών.
Χαρακηριστικό είναι και το απόσπασμα από το έργο του Πλάτωνα, Χαρμίδης:
μᾶλλον ἀναθείμην, καί οὐκ ἂν αἰσχυνθείην μή οὐχί ὀρθῶς φάναι εἰρηκέναι, μᾶλλον ἤ ποτε συγχωρήσαιμ’ ἂν ἀγνοοῦντα αὐτόν ἑαυτόν ἄνθρωπον σωφρονεῖν. Σχεδόν γάρ τι ἔγωγε αὐτό τοῦτό φημι εἶναι σωφροσύνην, τό γιγνώσκειν ἑαυτόν, καί συμφέρομαι τῷ ἐν Δελφοῖς ἀναθέντι τό τοιοῦτον γράμμα.[164d]
(=Από εκείνα εγώ θα προτιμούσα να αποσύρω χωρίς αισχύνη και να παραδεχτώ ότι δεν μίλησα ορθά διότι δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω ότι είναι αδύνατόν άνθρωπος που αγνοεί τον εαυτό του να είναι σώφρων. Διότι τουλάχιστον εγώ αυτό πιστεύω ότι σωφροσύνη είναι το να γνωρίζει κανείς τον εαυτόν του και συμφωνώ με εκείνον που τοποθέτησε την επιγραφή αυτή στον Ναό των Δελφών.)
3. Ἐδιζησάμην ἐμεωυτόν
Η έκφραση αυτή αποδίδεται στον Ηράκλειτο, τον Εφέσιο φιλόσοφο, και σημαίνει: “Αναζήτησα τον εαυτό μου” ή “Ζήτησα να μάθω τον εαυτό μου“.
Στην αρχαία αυτή ρήση τονίζεται πόσο επίπονη και δύσκολη είναι η διαδικασία της αυτογνωσίας, καθώς ο κριτής ταυτίζεται με τον κρινόμενο.
imethexis.gr
Μπορεί να σας ενδιαφέρουν: Όταν βρίσκεις τον εαυτό σου, αισθάνεσαι ότι “γυρίζεις σπίτι”, σε ένα μέρος αυθεντικό και οικείο
Comments are closed.