Στο βιβλίο του «Awe: The New Science of Everyday Wonder and How It Can Transform Your Life», Ο Dacher Keltner, Ph.D., καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Berkeley, διερευνά το συναίσθημα του δέους.
O ίδιος έχει αφιερώσει το ερευνητικό του έργο στη μελέτη των συναισθημάτων και στο συγκεκριμένο βιβλίο προσπαθεί να κατανοήσει τους μηχανισμούς που γεννούν αυτό το μοναδικό συναίσθημα που ονομάζουμε “δέος”.
Οι ιστορίες και οι μαρτυρίες ειδικών, αλλά και απλών ανθρώπων είναι το υλικό που μελετά για να αποκαλύψει τα μυστικά αυτού του συναισθήματος.
Η επιστημονική μελέτη
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με όσα διαβάζουμε στο greatergood, στο πλαίσιο μιας μελέτης που διενήργησε με τους συνεργάτες του Yang Bai και Maria Monroy, αφού έδωσαν στους ανθρώπους τον ορισμό του δέους—«να είσαι μπροστά σε κάτι τεράστιο και μυστηριώδες που ξεπερνά την τρέχουσα κατανόησή σου για τον κόσμο»—, τους ζήτησαν στη συνέχεια να καταγράψουν τις δικές τους ιστορίες δέους.
Οι συμμετέχοντες προέρχονταν από 26 χώρες και παρουσίαζαν σημαντικές διαφορές ως προς τη σχέση τους με τη θρησκεία, τον πλούτο και την εκπαίδευση.
Επίσης, είχαν γαλουχηθεί σε διαφορετικό κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο.
Με έκπληξη, όμως, διαπίστωσαν ότι αυτές οι πλούσιες αφηγήσεις από όλο τον κόσμο κατεδείκνυαν πως -παρά τις πολιτισμικές διαφορές- οι εμπειρίες που προκαλούν δέος στους ανθρώπους είναι κοινές, όπως και τα αίτια που το προκαλούν.
Τι είναι αυτό, λοιπόν, που κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται δέος;
Η φύση; Η πνευματική εξάσκηση; Η μουσική;
Στην πραγματικότητα, πολλές φορές πηγή του δέους δεν είναι άλλη από το θάρρος, την καλοσύνη, το ψυχικό σθένος κάποιων ανθρώπων, σπουδαίες πράξεις συγγενών, αγνώστων, συγκατοίκων, δασκάλων, συναδέλφων στη δουλειά, ανθρώπων στις ειδήσεις…
Σε όλο τον κόσμο, φαίνεται πως το δέος συνυφαίνεται κυρίως με την ηθική ομορφιά: την εξαιρετική αρετή που χαρακτηρίζεται από αγνότητα και καλοσύνη πρόθεσης και δράσης.
-
Οι πράξεις θάρρους
Οι πράξεις θάρρους συνιστούν μια μοναδική έκφραση ηθικής ομορφιάς.
Για παράδειγμα, άτομα που επαναφέρουν ανθρώπους που έχουν υποστεί ανακοπή, γονείς που μεγαλώνουν με αυταπάρνηση παιδιά με σοβαρές παθήσεις ή οργανώσεις όπως οι “Γιατροί Χωρίς Σύνορα” εμπνέουν αναμφισβήτητα δέος.
-
Οι εκδηλώσεις ευγένειας
Η ευγένεια και η καλοσύνη των άλλων προκαλεί επίσης δέος στους περισσότερους ανθρώπους.
Αυτή η ιστορία από τις Ηνωμένες Πολιτείες συνδυάζει το θάρρος με τη συμπόνια:
1973 στο εστιατόριο του ξαδέρφου μου. Ο πατέρας μου δούλευε εκεί ως μπάρμαν. Ήμουν εκεί και μπήκε ο καλύτερός μου φίλος από το γυμνάσιο. Είναι μαύρος και εγώ λευκός και δεν τον είχα δει εδώ και πέντε χρόνια. Στάθηκα και τον αγκάλιασα και αρχίσαμε να μιλάμε. Ένας τύπος στο μπαρ είπε στον πατέρα μου, «Πώς μπορείς να επιτρέπεις στον γιο σου να έχει ένα Ν… για φίλο του;» Ο πατέρας μου κοίταξε αυτόν τον τύπο και του είπε δυνατά να φύγει από το μπαρ του και να μην επιστρέψει ποτέ. Ποτέ δεν ήμουν πιο περήφανος για τον πατέρα μου, που τότε ήταν 59 ετών.
Διαβάστε ακόμη: Μήπως υποτιμάμε την καλοσύνη στην καθημερινή μας ζωή;
-
Η υπέρβαση των εμποδίων
Η υπέρβαση των εμποδίων είναι επίσης μια καθολική εμπειρία δέους. Οι άνθρωποι που ευημερούν παρά τις διακρίσεις και τη φτώχεια, Εβραίοι που επέζησαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, άνθρωποι που ξεπερνούν τις ψυχικές και σωματικές προκλήσεις προκαλούν το σεβασμό και το θαυμασμό των άλλων.
Χαρακτηριστική είναι αυτή η ιστορία από τη Νότια Αφρική:
Όταν έβλεπα την κόρη μου, η οποία γεννήθηκε με στρεβλοποδία, να χορεύει σε ένα ρεσιτάλ μπαλέτου για πρώτη φορά, ένιωσα δέος. Ένιωσα δάκρυα να κυλούν από τα τα μάτια μου και η καρδιά μου ένιωσα ότι θα σκάσει από περηφάνια. Είχα μνήμες από την εποχή που γεννήθηκε με τα πόδια της ανάποδα και ένιωσα έκπληκτος από το πόσο μακριά έχει φτάσει από εκείνη την ημέρα πριν από χρόνια.
-
Οι ιστορίες των άλλων
Συχνά στρεφόμαστε στη λογοτεχνία, στην ποίηση, στον κινηματογράφο, στην τέχνη και, ενίοτε, στις ειδήσεις για εμπνευσμένες ιστορίες υπέρβασης και καλοσύνης.
Ακολουθεί ένα παράδειγμα από τη Νορβηγία:
Διάβασα ένα άρθρο στην εφημερίδα για ένα οκτάχρονο κορίτσι στην Υεμένη που είχε δραπετεύσει από έναν καταναγκαστικό γάμο και είχε ξεκινήσει δικαστικό αγώνα κατά των γονιών του… Με συγκλόνισε με πόσο θάρρος και μαχητικό πνεύμα μπορεί να ζήσει ένας άνθρωπος.
-
Τα σπάνια ταλέντα
Τέλος, τα σπάνια ταλέντα των άλλων φαίνεται πως προκαλούν δέος στους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Ένας νεαρός άνδρας στο Μεξικό αισθάνθηκε δέος για έναν καλλιτέχνη του Cirque du Soleil.
Ένας Αυστραλός, παρακολουθώντας τα τελευταία 100 μέτρα της κολυμβήτριας Sun Yang σε ένα παγκόσμιο ρεκόρ κολύμβησης 1.500 μέτρων.
Ένας μαθητής στην Ιαπωνία, ακούγοντας μια ομιλία ενός μαθηματικού που κέρδισε το μετάλλιο Fields.
-
Το θαύμα της ζωής
Πολλοί γονείς συνδέουν το δέος με τις μοναδικές εμπειρίες που τους προσφέρει το ταξίδι της γονεϊκότητας.
Ο πρώτος χτύπος της καρδιάς ενός εμβρύου, το άκουσμα της πρώτης λέξη ενός παιδιού, η παρακολούθηση της πρώτης σχολικής του παράστασης είναι μόνο μερικές από τις εμπειρίες γονέων που έχουν σφραγιστεί με το συναίσθημα του δέους.
Τα παιδιά είναι μικρά, αλλά η εξέλιξή τους θα ακολουθείται πάντοτε από το έκπληκτο βλέμμα των γονέων τους.
Συνοψίζοντας…
Το δέος δεν είναι απλώς ένα συναίσθημα, είναι ένα ξύπνημα της συνείδησης.
Κάθε φορά που αισθανόμαστε αυτό το σπάνιο και συνάμα μαγικό συναίσθημα είναι σαν να αντικρίζουμε με τα μάτια ενός παιδιού το θαύμα της ζωής και το μεγαλείο της ανθρώπινης ψυχής.
Μπορεί να σας ενδιαφέρει: Δέος ή ιερός τρόμος
