Ο Επίκουρος γεννήθηκε το 341 π.X. στη Σάμο και ήταν γιος Αθηναίου κληρούχου. Νέος άκουσε τα μαθήματα του ατομικού φιλοσόφου Ναυσιφάνη. Το 306 π.Χ. δημιουργεί τη δική του φιλοσοφική σχολή, τον Κήπο, όπου δίδαξε έως το θάνατό του.
Κατά την ελληνιστική εποχή τα σύνορα των κρατών καταρρέουν και οι άνθρωποι αισθάνονται αβεβαιότητα και αμφιβολία. Ως εκ τούτου, η φιλοσοφία απαλλάσσεται από το γνωσιολογικό της προσανατολισμό και γίνεται στήριγμα του ανθρώπου στην προσπάθειά του να βρει την ευτυχία στην καθημερινή του ζωή.
Η ηδονή
Ο Επίκουρος θεωρούσε πως τελικός σκοπός των πράξεών μας είναι η απόλαυση, η ηδονή.
Στην είσοδο του Κήπου λέγεται πως υπήρχε μία επιγραφή:
Ξένε εδώ θα περάσεις καλά. Γιατί εδώ η ηδονή είναι το ύψιστο αγαθό.
Όταν αναφέρεται στην ηδονή δεν εννοεί τις εφήμερες αισθησιακές απολαύσεις, αλλά τὴν ὅλου βίου μακαριότητα. Η αληθινή ευδαιμονία δεν πηγάζει μόνο από στιγμιαίες απολαύσεις αλλά συνδέεται με τη γαλήνη και την αταραξία. Πρόκειται για ένα συνδυασμό σωματικής και ψυχικής ευεξίας.
Όριο για το μέγεθος των ηδονών είναι η εξάλειψη κάθε πόνου. Όπου είναι παρούσα η ηδονή, δεν υπάρχει- για όσο χρόνο αυτή διαρκεί- σωματικός ή ψυχικός πόνος ή και τα δύο αυτά μαζί.
Το ηδονικό αποτέλεσμα μιας πράξης πρέπει να αξιολογείται με κριτήριο τις πιθανές δυσάρεστες συνέπειες της. Ο άνθρωπος είναι αναγκαίο να αποφεύγει απολαύσεις που του προκαλούν στη συνέχεια μεγαλύτερο πόνο.
Καμία ηδονή δεν είναι αυτή καθαυτήν κάτι κακό. Ωστόσο ορισμένες ηδονές παράγονται από πράγματα που φέρνουν πολλαπλάσιες ενοχλήσεις απ’ ό, τι ηδονές.
Ο θάνατος
Για να μπορέσει ο άνθρωπος να ζήσει ευτυχισμένος, είναι αναγκαίο να λυτρωθεί από τον αρχέγονο φόβο του θανάτου. Ο ίδιος υποστήριζε ότι δεν πρέπει να φοβόμαστε το θάνατο, αφού όσο υπάρχουμε εμείς ο θάνατος δεν υπάρχει. Και όταν έρχεται αυτός, δεν βρισκόμαστε πια εδώ.
Ένα τίποτα είναι για μας ο θάνατος: αυτό που έχει αποσυντεθεί δεν αισθάνεται, κι ό,τι δεν αισθάνεται είναι για μας ένα τίποτα.
Η φιλία
Ακρογωνιαίος λίθος της ευδαιμονίας είναι για τον Επίκουρο η φιλία. Η φιλία που προτείνει βασίζεται περισσότερο στη συντροφιά, σε έναν κύκλο ανθρώπων που έχουν κοινές ιδέες και κοινό τρόπο ζωής.
Από όσα παρέχει η σοφία για την ευτυχία της ζωής, το κατά πολύ πιο σημαντικό είναι η απόκτηση φίλων.
Συνοψίζοντας…
Ένας κηπάκος, λίγο τυρί και τρεις-τέσσερις καλοί φίλοι -να ποια ήταν η τρυφή για τον Επίκουρο. Φρίντριχ Νίτσε
Διαβάστε ακόμη: Επίκτητος, 9 σκέψεις για την τέχνη της ζωής
