Η χαρά και η ευτυχία συνιστούν υπέρτατα αγαθά, επιδίωξη κάθε ανθρώπινης ύπαρξης.
Μάλιστα, το 2012 τα Ηνωμένα Έθνη ανακήρυξαν την 20η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ευτυχίας, αναδεικνύοντας τη σημασία της ευημερίας ως παγκόσμιου στόχου για όλους τους ανθρώπους.
Δεδομένης της σημασίας που αποδίδουμε στην ευτυχία, μπορεί να μας εκπλήξει το γεγονός ότι τα άτομα είναι πιθανό να βιώσουν “χαιροφοβία“(<χαίρω+ φόβος), έναν φόβο ευτυχίας που οδηγεί στην ενεργή αποφυγή χαρούμενων καταστάσεων.
Η Sonja Lyubomirsky στο βιβλίο της The How of Happiness (2007), περιγράφει την ευτυχία ως εξής:
«Η εμπειρία της χαράς, της ικανοποίησης ή της θετικής ευημερίας, σε συνδυασμό με την αίσθηση ότι η ζωή κάποιου είναι καλή, έχει νόημα και αξίζει τον κόπο».
Λόγοι αποστροφής προς την ευτυχία
Σε έρευνα που διεξήγαγαν οι Joshanloo και Weijers (2014) σκιαγραφούν τέσσερις κύριους λόγους που φαίνεται να κρύβονται πίσω από το φόβο για τη χαρά.
-
Η διαδεδομένη αντίληψη ότι, όταν κάποιος είναι χαρούμενος, είναι πιο πιθανό να του συμβούν άσχημα πράγματα.
Η ιδέα ότι η ευτυχία είναι πιθανό να ακολουθηθεί από θλίψη ή δυσμενή γεγονότα φαίνεται να είναι μια διάχυτη πεποίθηση. Για παράδειγμα, σε μια ποιοτική μελέτη από τους Uchida και Kitayama (2009), οι Ιάπωνες συμμετέχοντες ανέφεραν ότι η ευτυχία θα μπορούσε να οδηγήσει σε αρνητικές συνέπειες, επειδή τους έκανε πιο απρόσεκτους.
Ομοίως, άλλες έρευνες εστιάζουν στο «φόβο του συναισθήματος». Ειδικότερα, τα άτομα έχουν άγχος για έντονες συναισθηματικές καταστάσεις, επειδή φοβούνται ότι θα χάσουν τον έλεγχο των συναισθημάτων τους (Melka, Lancaster, Bryant, Rodriguez , & Weston, 2011).
-
Το να είσαι ευτυχισμένος σε κάνει χειρότερο άνθρωπο
Μερικά άτομα, τόσο σε δυτικούς όσο και σε μη δυτικούς πολιτισμούς, πιστεύουν ότι το να είσαι ευτυχισμένος μπορεί να κάνει κάποιον χειρότερο άνθρωπο.
Δηλαδή, τα άτομα μπορεί να αισθάνονται ενοχές, επειδή γνωρίζουν ότι οι άλλοι υποφέρουν.
-
Η έκφραση της ευτυχίας μπορεί να προκαλέσει αρνητικές αντιδράσεις
Εκτός από το να νιώθουμε πραγματικά ευτυχισμένοι, υπάρχει η πεποίθηση μεταξύ ορισμένων ατόμων και πολιτισμών ότι η έκφραση της ευτυχίας πρέπει επίσης να αποφεύγεται λόγω των δυνητικά αρνητικών συνεπειών τόσο για το άτομο όσο και για τους γύρω του.
Για παράδειγμα, οι Ucida και Kitayam (2009) επισημαίνουν ότι για τους πολιτισμούς της Ανατολικής Ασίας, η επιτυχία και η ευτυχία μπορεί να προκαλέσουν φθόνο. Κατά συνέπεια, η θετική επίδραση που σχετίζεται με την ευτυχία μπορεί να αντισταθμιστεί από αρνητικά συναισθήματα ενοχής και διχόνοιας.
Ομοίως στη Ρωσία, τα άτομα συχνά διστάζουν να επιδιώξουν ή να δείξουν την ευτυχία ή την επιτυχία τους λόγω της πίστης στο «κακό μάτι» – η ιδέα ότι η ορατή επιτυχία μπορεί να οδηγήσει σε φθόνο ή καχυποψία από τους άλλους, οδηγώντας στην τελική ατυχία και δυστυχία του ατόμου. (Haber, 2013· Sheldon et al., 2017).
-
Το να επιδιώκεις την ευτυχία είναι κακό για σένα και για τους άλλους
Η ιδέα ότι η ενεργή επιδίωξη της ευτυχίας μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες παρατηρείται τόσο σε άτομα όσο και σε πολλούς πολιτισμούς. Για παράδειγμα, έχει υποστηριχθεί ότι η στενή επιδίωξη της ευτυχίας μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να ενεργούν πιο εγωιστικά, οδηγώντας σε επιζήμια αποτελέσματα για τους άλλους (Ricard, 2011).
Ο ρόλος της προσωπικότητας στη χαιροφοβία
Ενώ η αποστροφή για την ευτυχία έχει αποδοθεί σε μεγάλο βαθμό στον πολιτισμό, οι αναδυόμενες έρευνες δείχνουν επίσης ότι οι παράγοντες της προσωπικότητας μπορούν να καθορίσουν τη σχέση μεταξύ του φόβου της ευτυχίας και της εμπειρίας της ευτυχίας.
Πώς εκδηλώνεται η χαιροφοβία;
Γνωστικά συμπτώματα:
- Πιστεύεις ότι το να νιώθεις χαρούμενος σε κάνει κακό άνθρωπο
- Νομίζεις ότι το να είσαι ευτυχισμένος θα οδηγήσει σε κάτι κακό
- Θεωρείς ότι δεν πρέπει να εκφράσεις την ευτυχία σε περίπτωση που στενοχωρήσει τους άλλους
Συμπτώματα συμπεριφοράς:
- Αποφυγή χαρούμενων κοινωνικών συναναστροφών
- Απόρριψη σχέσεων ή ευκαιριών ζωής που μπορεί να φέρουν ευτυχία και επιτυχία
Μπορεί να σας ενδιαφέρει: Φόβος εγκατάλειψης: τι είναι και πώς να τον αντιμετωπίσετε
Τρόποι αντιμετώπισης
Η χαιροφοβία δεν αναγνωρίζεται ως κλινική διαταραχή από το DSM-5 και ως εκ τούτου, υπάρχει έλλειψη τυπικών επιλογών θεραπείας που συνιστώνται για την πάθηση.
Ωστόσο, καθώς οι φοβίες γενικά ταξινομούνται ως αγχώδεις διαταραχές, εάν η εμπειρία ενός ατόμου από τη χαιροφοβία είναι εξουθενωτική, υπάρχει μια σειρά από θεραπείες που μπορεί να είναι κατάλληλες.
Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία
Οι θεραπείες ομιλίας, όπως η συμβουλευτική και η ψυχοθεραπεία, είναι συχνά πολύ αποτελεσματικοί τρόποι διαχείρισης των φοβιών. Συγκεκριμένα, η έρευνα δείχνει ότι η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) είναι μια εξαιρετικά αποτελεσματική θεραπεία για τις αγχώδεις διαταραχές (van Dis et al., 2020).
Η CBT βοηθά τα άτομα να εντοπίσουν μη χρήσιμα μοτίβα σκέψης που μπορεί να επηρεάζουν τη συμπεριφορά και τη διάθεσή τους.
Μια ιδιαίτερα αποτελεσματική προσέγγιση CBT στη θεραπεία των φοβιών είναι η χρήση τεχνικών έκθεσης. Η θεραπεία έκθεσης βοηθά ένα άτομο να αντιμετωπίσει σκόπιμα τους φόβους του, αντί να τους αποφύγει, με άμεση και επαναλαμβανόμενη έκθεση. Ο μηχανισμός λειτουργεί μέσω της απευαισθητοποίησης ή της εξοικείωσης με το αντικείμενο ή την κατάσταση που προκαλεί φόβο.
Ενσυνειδητότητα
Οι παρεμβάσεις που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα έχουν επίσης δείξει θετικά αποτελέσματα στη διαχείριση του άγχους (Blanck et al., 2018).
Με τις ρίζες της στη βουδιστική φιλοσοφία, η ενσυνειδητότητα αναπτύσσεται μέσω τεχνικών διαλογισμού που στοχεύουν να οικοδομήσουν μια συνεχή επίγνωση της παρούσας στιγμής σε όλη την καθημερινή ζωή (Kabat-Zinn, 2006).
Τεχνικές χαλάρωσης
Εκείνοι που εμφανίζουν χαιροφοβία μπορεί να μην βρίσκουν πάντα τα συμπτώματά τους εξουθενωτικά. Ως εκ τούτου, ορισμένες απλές τεχνικές χαλάρωσης μπορεί να βοηθήσουν στην ανακούφιση από τα άγχη που σχετίζονται με άβολα συναισθήματα.
Πηγή: positivepsychology
Διαβάστε ακόμη: «Το Βιβλίο της ΧΑΡΑΣ»… Γιατί να το διαβάσετε;
