Καθώς «τα σβυστά κεριά πληθαίνουν», όλο και πιο συχνά εισερχόμαστε σε μια διαδικασία απολογισμού αναφορικά με τον τρόπο που έχουμε αξιοποιήσει το χρόνο μας εδώ.
Πασχίζουμε να κατανοήσουμε το έργο της ζωής μας.
Αυτά που κάναμε, αυτά που έμειναν στίχοι ημιτελείς , αυτά που τολμήσαμε, αλλά δεν είχαν την έκβαση που θα περιμέναμε, αυτά που πόθησε η καρδιά μας, αλλά δεν απέκτησαν ποτέ τη θέση τους στο «φωναχτό αγέρι της ζωής».
Η διαδικασία αυτή πολλές φορές αποβαίνει επώδυνη, διότι στην προσπάθειά μας να αποτιμήσουμε τη ζωή μας, συναισθήματα πικρίας και ματαίωσης μάς κατακλύζουν, ενώ συχνά η μεταμέλεια για όσα δεν παλέψαμε αρκετά δίνει το ρυθμό στην ψυχική μας διάθεση.
Ωστόσο, το ερώτημα που ανακύπτει είναι ποια είναι τα κριτήρια με τα οποία αξιολογούμε τη ζωή μας και τις επιλογές μας και ποιος είναι τελικά αυτός που τα ορίζει.
Πολλές φορές οι άνθρωποι καθορίζουν την αξία της ζωής τους με βάση τα δημιουργήματά τους· τους απογόνους τους, το έργο τους, τα περιουσιακά τους στοιχεία, την υστεροφημία τους…
Έτσι, όσοι δεν έτυχε να δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια, να γνωρίσουν επαγγελματική καταξίωση ή να συνδεθούν με κάποια αξιόλογη προσπάθεια αισθάνονται ότι η ζωή τους δεν έχει ιδιαίτερο νόημα.
Αλλά, είναι αυτή η πραγματικότητα;
Όχι, βέβαια. Ο άνθρωπος θα μπορούσε να γίνει αντικειμενικός κριτής της ζωής του, μόνο στην περίπτωση που μπορούσε να αντιληφθεί το βίο του σε όλες του τις διαστάσεις.
Αλλά αυτό είναι ανέφικτο, δεδομένου ότι πολλές φορές η ερμηνεία μας είναι προϊόν επιλεκτικής εξέτασης ορισμένων μόνο πτυχών της ζωής μας.
Ο Ίρβιν Γιάλομ (Irvin David Yalom), καταξιωμένος Αμερικανός ψυχοθεραπευτής και διακεκριμένος συγγραφέας με αφοσιωμένους αναγνώστες σε όλο τον κόσμο, στο βιβλίο του «Στον Κήπο του Επίκουρου: Αφήνοντας πίσω τον Τρόμο του Θανάτου» μας βοηθά να προσεγγίσουμε τη ζωή μας μέσα από ένα διαφορετικό πρίσμα:
«Απ’ όλες τις ιδέες που αναδύθηκαν στα πολλά χρόνια που ασκώ το επάγγελμά μου, θεωρώ ότι για ν’ αντικρούσει κανείς το άγχος θανάτου ενός ανθρώπου και τη θλίψη του για το εφήμερο της ζωής, εξαιρετική δύναμη έχει η ιδέα των κυματισμών.
Η λέξη κυματισμοί αναφέρεται στο γεγονός ότι ο καθένας από μας παράγει -συχνά χωρίς συνειδητή πρόθεση ή χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε- ομόκεντρους κύκλους επιρροής, οι οποίοι μπορεί να επηρεάζουν άλλους ανθρώπους για πολλά χρόνια, ακόμα και για πολλές γενιές. Η επίδραση δηλαδή που έχουμε στους άλλους ανθρώπους μεταβιβάζεται με τη σειρά της σε άλλους, σαν τους κυματισμούς μέσα σε μια λιμνούλα που προεκτείνονται ολοένα, ώσπου παύουν να είναι ορατοί και συνεχίζονται πια στο νανο-επίπεδο. Η ιδέα ότι μπορούμε ν’ αφήσουμε κάτι απ’ τον εαυτό μας, ακόμα και πέρα απ’ την αντίληψή μας, προσφέρει μια πολύ δραστική απάντηση σε όσους ισχυρίζονται ότι από το πεπερασμένο και το εφήμερο της ύπαρξης μας προκύπτει αναπόφευκτα η έλλειψη νοήματος.
Οι κυματισμοί δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι αφήνουμε πίσω μας την εικόνα μας ή το όνομά μας. […]
Οι απόπειρες να διατηρήσουμε την προσωπική μας ταυτότητα είναι πάντοτε μάταιες. Η παροδικότητα είναι αιώνια. Οι κυματισμοί, με την έννοια που χρησιμοποιώ τη λέξη, αφορούν αντίθετα το ν’ αφήσουμε πίσω μας κάτι απ’ την εμπειρία της ζωής μας. Κάποιο χαρακτηριστικό. Ένα κομμάτι σοφίας, καθοδήγησης, κάποια αρετή, μια ανακούφιση που μεταδίδεται στους άλλους, γνωστούς μας ή άγνωστους.»
Ο Irvin Yalom, που με το σπουδαίο έργο του μάς βοηθά να αυξήσουμε το βαθμό κατανόησης της ανθρώπινης συνθήκης και να συμφιλιωθούμε με τους φόβους που υποσκάπτουν το οικοδόμημα της εσωτερικής μας ελευθερίας, μάς υπενθυμίζει στο παραπάνω απόσπασμα κάτι που ίσως μάς διαφεύγει· δημιουργούμε και υφαίνουμε το αφήγημα της ζωής μας κάθε στιγμή.
Τα λόγια μας, οι πράξεις μας, το βλέμμα μας δημιουργούν αόρατα κύματα που μπορεί να αλλάξουν για πάντα την πορεία πλεύσης ενός ανθρώπου, ενός λαού ή και ολόκληρου του κόσμου…
Μια πράξη μπορεί να είναι αρκετή για να δώσουμε πνοή στο όνειρο του άλλου, λέξεις ειπωμένες με αγάπη μπορεί να σβήσουν τα σημάδια του πόνου, ένα βλέμμα με κατανόηση μπορεί να απαλύνει το αίσθημα μοναξιάς μιας ψυχής.
Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να καταλάβουμε την αξία της ζωής μας σε όλη της την έκταση, αν είχαμε τη δυνατότητα να αντιληφθούμε τη θέση που έχουμε κερδίσει στο νου και στην καρδιά όλων των ανθρώπων που έτυχε να συναντήσουμε.
Πολλές φορές αφήνουμε το αποτύπωμά μας χωρίς να το συνειδητοποιούμε, γινόμαστε φωτεινά παραδείγματα για τους άλλους, πηγή έμπνευσης και αισιοδοξίας.
Μια φράση μας, μια σκέψη μας ενδέχεται να γίνει κτήμα ενός άλλου ανθρώπου.
Γι’ αυτό ας γίνει η ζωή μας άνεμος που θα γεννά κύματα αγάπης, χαράς και καλοσύνης. Ας είναι αυτή η κληρονομιά που αφήνουμε πίσω μας. Άλλωστε, όπως έχει πει και η Maya Angelou:
“Οι άνθρωποι μπορεί να μη θυμούνται τι έκανες ή τι τους είπες, αλλά πάντα θα θυμούνται πώς τους έκανες να νιώσουν.”.
Ανδριάνα Γ. Ρ.
Διάβασε εδώ Πώς να κάνεις τον απολογισμό της χρονιάς χωρίς θλίψη
