Η γονεϊκότητα είναι γεμάτη προκλήσεις.
Οι γονείς καθημερινά καλούνται να διαχειριστούν ποικίλα θέματα που αφορούν τα παιδιά, όπως για παράδειγμα τη σχολική επίδοση, τις φιλίες, το διαδίκτυο και τις συγκρούσεις ανάμεσα στα αδέλφια.
Πολύ συχνά στην προσπάθειά μας να επιλύσουμε τα ζητήματα που ανακύπτουν, καταφεύγουμε σε αναποτελεσματικούς τρόπους διαπαιδαγώγησης, όπως η λεκτική βία και οι τιμωρίες.
Ωστόσο, είναι σημαντικό σε κάθε στάδιο ανάπτυξης του παιδιού, να του παρέχουμε:
Αγάπη, εμπιστοσύνη, σεβασμό και κατανόηση.
Τι γίνεται, όμως, όταν τα όρια των γονέων δοκιμάζονται και οι αντοχές πλέον εξαντλούνται;
Πώς μπορεί να διατηρηθεί η αρμονική σχέση ανάμεσα σε εμάς και το παιδί μας, όταν εκείνο βρίσκεται στην εφηβεία;
Υπάρχει μέθοδος που μπορεί να μας βοηθήσει να παρακάμψουμε τις φωνές και τις απειλές;
Ναι… Υπάρχει!
Και ονομάζεται ” Ενεργητική Ακρόαση”
Η μέθοδος σύμφωνα με τον εμπνευστή της, τον ψυχολόγο Τόμας Γκόρντον, υπόσχεται να μας βοηθήσει να αποκτήσουμε ουσιαστική επαφή με τα παιδιά μας χωρίς ποτέ να χρειαστεί να επιστρατεύσουμε αυταρχικές μεθόδους.
Τι είναι η ενεργητική ακρόαση;
Πρόκειται για μία μέθοδο που βοήθα το παιδί να εκφράσει όλα όσα αισθάνεται στον γονέα, που μετατρέπεται από παθητικός ακροατής σε ενεργητικό ακροατή.
Τι εννοούμε “παθητικός ακροατής”;
Πολλές φορές, όταν τα παιδιά έρχονται σε μας για να επικοινωνήσουν κάποια ανάγκη ή κάποιο συναίσθημά τους, εμείς συνήθως τα συμβουλεύουμε, τα κρίνουμε, τα καθησυχάζουμε, τα απειλούμε ή τα προειδοποιούμε.
Δεν είμαστε εκπαιδευμένοι να συζητάμε εποικοδομητικά με τα παιδιά μας, να τα ακούμε δηλαδή και να παραθέτουμε καίρια σχόλια, προκειμένου εκείνα να εκφράσουν όλα όσα αισθάνονται, είτε αρνητικά είτε θετικά.
Γιατί να τη χρησιμοποιήσουμε;
Η αλήθεια είναι ότι αξίζει να δώσουμε μία ευκαιρία στη μέθοδο αυτή, γιατί θα μας μετατρέψει σε “ενεργητικούς ακροατές” και θα μας καταστήσει ικανούς να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να ανακαλύψουν ακριβώς τι αισθάνονται.
Και σε πολλές περιπτώσεις να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους ως δια μαγείας.
Άλλο ένα πλεονέκτημα της μεθόδου είναι ότι τα βοηθά να δέχονται και να διαχειρίζονται και τα αρνητικά τους συναισθήματα.
Το κυριότερο, όμως, όφελος που αποκομίζουμε από την εμπειρία της ενεργητικής ακρόασης είναι η υγιής σχέση που προάγει ανάμεσα σε εμάς και στο παιδί μας.
Τι χρειάζεται να κάνουμε για να την εφαρμόσουμε;
Είναι σύνηθες να βλέπουμε γονείς να υποτιμούν την εκάστοτε σύγκρουση που βιώνει το παιδί τους.
Είναι αναγκαίο όμως να εκπαιδευτούμε στο να ακούμε με προσοχή το παιδί μας, να δείχνουμε ενσυναίσθηση και να εκτιμάμε τον τρόπο που εκείνο αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα γύρω του.
Για να εφαρμόσετε τη μέθοδο θα πρέπει:
- να δεσμευτείτε να είστε καλοί ακροατές,
- να ενδιαφέρεστε ειλικρινά για τα συναισθήματά του παιδιού,
- να συνειδητοποιείτε ότι το παιδί σας σάς εμπιστεύεται και έρχεται σε σας για να επιλύσει τους προβληματισμούς του
- και κατά κύριο λόγο, να σεβαστείτε ότι το παιδί αποτελεί έναν ξεχωριστό άνθρωπο, η ταυτότητα του οποίου χαίρει κατανόησης και εκτίμησης.
Πότε και πώς χρησιμοποιούμε την ενεργητική ακρόαση;
Δεν έχει σημασία αν το παιδί μας είναι νήπιο ή έφηβος, αν το θέμα είναι απλό ή σύνθετο, η φιλοσοφία είναι πάντα ίδια.
Όταν το παιδί μας βιώνει κάποιο πρόβλημα, ενδεχομένως μία ματαίωση ή μία σύγκρουση με τον εαυτό του ή κάποιον από το περιβάλλον του, o γονέας χρειάζεται να εντοπίσει τι ακριβώς αισθάνεται το παιδί και να το βοηθήσει να το διαχειριστεί.
Όχι ανακρίνοντάς το, αλλά δείχνοντας ενδιαφέρον για όσα έχει να πει και κάνοντας καίριες παρατηρήσεις για αυτά.
Ουσιαστικά βοηθάμε το παιδί να επιλύσει τα προβλήματά του εφευρίσκοντας δικές του λύσεις.
Ας δούμε ένα παράδειγμα για να καταλάβουμε πώς θα το επιτύχουμε αυτό:
Ένα σύνηθες σενάριο θα περιλάμβανε την εξής συζήτηση με τον έφηβο γιο μας:
Παιδί: Δεν θέλω να φάω πρωινό.
Γονέας: Έλα να φας το πρωινό σου, χρειάζεσαι ενέργεια για να πας στο σχολείο.
Π: Θα φάω αργότερα στο διάλειμμα .
Γ: Καλά, έλα τότε να καθίσεις στο τραπέζι κι ίσως αλλάξεις γνώμη.
Π: Δε θέλω να φάω σου είπα.
Γ: Τι έχεις τελοσπάντων;
Π: Τίποτα!
Γ: Τότε, έλα κάθισε μαζί μας.
Π: Δε θέλω να φάω και δε θέλω να έρθω να καθίσω.
Σε αυτή την εκδοχή αποτύχαμε να αποκωδικοποιήσουμε το μήνυμα και η συζήτηση περιορίστηκε στο προφανές πρόβλημα και όχι στην αίτια.
Ας δούμε τώρα το ίδιο σενάριο με τη μέθοδο της ενεργητικής ακρόασης.
Παιδί: Δε θέλω να φάω το πρωινό μου.
Γονέας: Δεν έχεις διάθεση να φας το πρωινό σου σήμερα. (ενεργητική ακρόαση)
Π: Όχι, για κανένα λόγο. Δεν έχω καθόλου διάθεση να φάω.
Γ: Φαίνεται ότι κάτι σε απασχολεί. (ενεργητική ακρόαση)
Π: Δεν με απασχολεί απλώς. Είμαι πολύ θυμωμένος.
Γ: Κάτι σε έχει θυμώσει πολύ. (ενεργητική ακρόαση)
Π: Ναι. Ο Γιώργος μου είπε ότι η Νίκη του έστειλε μήνυμα χθες βράδυ.
Γ: Σου φάνηκε ότι κάτι συμβαίνει μεταξύ τους, ε; (ενεργητική ακρόαση)
Π: Έχω θυμώσει μαζί της, είναι το κορίτσι μου. Μάλλον δεν με αγαπάει πια.
Γ: Πιστεύεις ότι δε σε αγαπάει πια και είσαι θυμωμένος για αυτό, ε; (ενεργητική ακρόαση)
Π: Φοβάμαι ότι θα θέλει να χωρίσουμε.
Γ: Και δε θα ήθελες με τίποτα να συμβεί αυτό. (ενεργητική ακρόαση)
Π: Όχι, με τίποτα. Και ειδικά αν της αρέσει ο Γιώργος και αφήσει εμένα για αυτόν.
Γ: Αυτό σε θυμώνει πραγματικά, ότι ίσως προτιμήσει τον Γιώργο.(ενεργητική ακρόαση)
Π: Ναι. Όλα τα κορίτσια θέλουν τον Γιώργο. Είναι εκνευριστικός. Όλα τα κορίτσια τον βλέπουν και τρέχουν πίσω του. Εγώ από την άλλη, δυσκολεύομαι να μιλήσω μαζί τους.
Γ: Θα ήθελες να είσαι κι εσύ πιο άνετος στην επικοινωνία σου με τα κορίτσια όπως ο Γιώργος. (ενεργητική ακρόαση)
Π: Ναι, αλλά εγώ είμαι σκέτη καταστροφή. Φοβάμαι πάντα μήπως γελοιοποιηθώ, όταν τους μιλάω.
Γ: Θέλεις να είσαι δημοφιλής στα κορίτσια, αλλά φοβάσαι μήπως ντροπιαστείς μπροστά τους. (ενεργητική ακρόαση)
Π: Ναι. Όμως συνήθως στέκομαι μπροστά τους σαν άγαλμα.
Γ: Θεωρείς ότι το να στέκεσαι αμίλητος είναι χειρότερο από το να εκφραστείς με λέξεις. (ενεργητική ακρόαση)
Π: Ναι αυτό ακριβώς θέλω, να μπορώ να μιλάω με μεγαλύτερη ευκολία και άνεση.
Στην προκειμένη περίπτωση ο γονέας έδειξε ενδιαφέρον για το πρόβλημα που απασχολούσε το παιδί και το βοήθησε να εστιάσει και εκείνο στην πραγματική αιτία του θυμού του.
Η μέθοδος της ενεργητικής ακρόασης που εφαρμόστηκε εξουδετέρωσε οποιαδήποτε σύγκρουση μαζί του και ταυτόχρονα στάθηκε η αφορμή να εκφράσει τις βαθύτερες σκέψεις και τα συναισθήματά του.
Είδαμε ότι η άρνηση του πρωινού φαγητού ήταν τελικά το προειδοποιητικό σήμα για να εκκινηθεί μια εκ βαθέων συζήτηση κι όχι άλλος ένας ανώφελος οικογενειακός καυγάς.
Γίνετε κι εσείς, λοιπόν, ενεργητικοί ακροατές, ακούστε προσεχτικά όσα έχουν να σας πουν τα παιδιά σας και δημιουργήστε μαζί τους την αρμονική σχέση που τους αξίζει.
Διαβάστε αναλυτικότερα τη μέθοδο της ενεργητικής ακρόασης στο βιβλίο του Thomas Gordon “Τα μυστικά του αποτελεσματικού γονέα” από τις εκδόσεις Μάρτης.
Χαρά Ρ.
Διαβάστε εδώ: Ξεχάστε τις τιμωρίες! Θέλετε τα παιδιά να έχουν καλύτερη συμπεριφορά; Επιβραβεύστε τα!
