Τι είναι η πνευματικότητα; Μπορούμε να κάνουμε λόγο για παιδική πνευματικότητα; Ποια η σχέση της πνευματικότητας με τη νοημοσύνη; Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να αναπτύξουν την πνευματική τους φύση;
Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα που πραγματεύεται η Άννα Πολεμικού στο υπέροχο βιβλίο της: Μεγαλώνοντας Πνευματικά Παιδιά: Από την Υπέρτατη Νοημοσύνη στην Υπέρτατη Ευτυχία.
Στην εισαγωγή του βιβλίου, την οποία έχει επιμεληθεί ο Γιάννης Ζέρβας, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ, διαβάζουμε:
« Η Άννα Πολεμικού στο βιβλίο της μιλάει για “πνευματική εγγραματοσύνη” και αναλύει τη δυνατότητα και τους τρόπους να ενταχθεί αυτό στην εκπαίδευση των παιδιών και να εγκαταστήσει μέσα τους έναν πιο “πλήρη” και πιο “συνειδητό” τρόπο να ζουν τη ζωή τους, που δεν έχει καμία σχέση με τη θρησκεία (εκτός κι αν τα παιδιά επιλέξουν αυτόν τον δρόμο).»
Πώς ορίζεται, όμως, η πνευματικότητα;
Η λέξη “πνευματικότητα” ανασύρει ένα ευρύ φάσμα σκέψεων, συναισθημάτων και αναμνήσεων, εμποτισμένων με ιδιωτικά νοήματα. (σελ. 43)
Από τους ορισμούς που παρατίθενται στο βιβλίο αναφορικά με το εννοιολογικό περιεχόμενο της πνευματικότητας, ξεχωρίσαμε αυτούς του Kenneth Pargament, ομότιμου καθηγητή Κλινικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Bowling Green State:
” Η διαδρομή που ακολουθούν οι άνθρωποι ώστε να ανακαλύψουν και να πραγματώσουν τους αυθεντικούς τους εαυτούς και τις υψηλότερες προσδοκίες τους.”
“Η αναζήτηση του ιερού.”
Ακόμη ο Stephen Bigger επισημαίνει:
“Χρειάζεται να θεωρήσουμε την πνευματικότητα ως μια περιεκτική αναζήτηση προσωπικού νοήματος υψίστου επιπέδου, η οποία περιλαμβάνει διανοητικές, ηθικές, κοινωνικές, πολιτικές, αισθητικές κι άλλες διαστάσεις. Σηματοδοτεί μια ποιότητα προβληματισμού ολιστικής εμβέλειας, υπερβαίνει τις υλικές ανάγκες και φιλοδοξίες και μεταμορφώνει την προσωπικότητα με θετικούς τρόπους.”
Μπορούμε να μιλάμε για παιδική πνευματικότητα;
Η καλλιέργεια της πνευματικής φύσης των παιδιών δε συνιστά προτεραιότητα ούτε της οικογένειας ούτε του σχολείου, καθώς παραγνωρίζεται η εξέχουσα σημασία της.
Όλοι θέλουμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας την ιαματική θρέψη της καλοσύνης και της αγάπης. Κανείς δε θέλει να στερήσει την ψυχική ανθεκτικότητα που θα επιτρέψει σε ένα παιδί -κι αργότερα, σε έναν ενήλικα- να υπερασπιστεί και να παλέψει για τη συναισθηματική του αρμονία και την προσωπική του ευημερία.
Όμως, όπως πολλές άλλες ανθρώπινες διαστάσεις στις μέρες μας, η ευαισθησία του πνεύματος φαίνεται να έχει χάσει τον ρόλο που κάποτε διαδραμάτιζε στη σκηνή της ανθρωπότητας. Αντί για γενεσιουργός πηγή ψυχικού αποθέματος, σήμερα τείνει να εξισώνεται ολοένα και περισσότερο με πιθανή εστία θυματοποίησης.
Μήπως, τελικά, η πνευματική διδασκαλία εγκαθιστά μια ασύμφορη ανταλλαγή της “ανθρωπιάς” σε βάρος της επιτυχίας;
Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, θα πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα σε εκείνους που επέλεξαν να ζουν με πυξίδα την αγάπη και τα ανθρωπιστικά ιδεώδη.
Η καλλιέργεια της πνευματικότητας προετοιμάζει τα παιδιά για τη δύσκολη μετάβαση στις προκλήσεις της εφηβείας και της ενηλικίωσης. (σελ. 39-40)
Ένα νέο πνευματικό παιδαγωγικό κίνημα
“Η ανατροφή αφορά τη ζωή στην ολότητά της. Ξεκινά από τη γέννηση και συνεχίζει μέσα από την ενεργή αυτοκαλλιέργεια. Εντέλει, θα πρέπει να αντιμετωπίσει το φόβο της ανυπαρξίας, την εξασθένιση του σώματος και την αγωνία της προοπτικής του θανάτου.
Σαν κοινωνία, διαπιστώνουμε ότι δεν μπορούμε να κατακτήσουμε το νόημα της ζωής κοιτώντας παθητικά τα δεδομένα της επιστήμης. Συνειδητοποιούμε ότι τα παιδιά μας θα πρέπει να αναπτυχθούν εσωτερικά, ανακαλύπτοντας τις δικές τους εκφραστικές διεξόδους.
Για να αντιμετωπίσει τις διαχρονικές και επίκαιρες ανησυχίες του κόσμου μας, κάθε παιδί θα πρέπει να κατασκευάσει απαντήσεις για τον εαυτό του, μέσα από τη δική του σωρευμένη σοφία και την προσωπική του αίσθηση αξιών.
Δεν υπάρχει άλλος τρόπος.
Η δομική αδυναμία του υπάρχοντος συστήματος να εκπαιδεύει τα παιδιά να διαχειρίζονται ζητήματα οντολογικής ελευθερίας, είναι καταφανέστατη.
Ανατρέφουμε παιδιά ετεροκαθοριζόμενα και αποπροσανατολισμένα.
Κι όμως, παρατηρούμε ότι οποιαδήποτε συλλογιστική περί παιδικής πνευματικότητας είναι ηχηρά απούσα από το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα όλων των βαθμίδων, χωρίς αυτό να περιορίζεται αποκλειστικά στον Ελλαδικό χώρο.” (σελ. 318-319)
Ολοκληρώνοντας…
Το παιδί έχει εκατό γλώσσες (κι εκατό, εκατό, εκατό ακόμη), αλλά του αποστερούν τις ενενήντα εννιά… Λένε στο παιδί να ανακαλύψει τον ήδη υπαρκτό κόσμο, κι από τις εκατό κλέβουν τις ενενήντα εννιά. Λένε στο παιδί ότι η εργασία και το παιχνίδι, η πραγματικότητα και η φαντασία, ο ουρανός και η γη, η λογική και τ’ όνειρο είναι πράγματα που δεν πάνε μαζί. Το παιδί λέει: Αποκλείεται! Οι εκατό υπάρχουν!
Loris Malaguzzi
Βιβλιογραφία: Πολεμικού, Α. (2016). Μεγαλώνοντας Πνευματικά Παιδιά: Από την Υπέρτατη Νοημοσύνη στην Υπέρτατη Ευτυχία. Αθήνα: Αρμός.
Μπορεί να σας ενδιαφέρουν: Μπορείς να αναγνωρίσεις το δικό σου πνευματικό αρχέτυπο;
Κάνοντας αυτό που έχει νόημα για εσένα, αυξάνεις την ποιότητα της ζωής σου
Οι δύο δεξιότητες που χρειάζονται τα παιδιά για μια επιτυχημένη ζωή
Comments are closed.