Τα μικροπλαστικά και νανοπλαστικά (σωματίδια <5 mm και 1–1.000 nm αντίστοιχα) έχουν τρυπώσει παντού: στο νερό, στα σκεύη, στη συσκευασία, ακόμη και μέσα στους ιστούς τροφίμων. Τα καλά νέα; Με μερικές στοχευμένες κινήσεις, μπορούμε να μειώσουμε ουσιαστικά την έκθεσή μας.
Από πού μπαίνουν τα μικροπλαστικά στο πιάτο μας;
#1) Τρόφιμα
Έχουν εντοπιστεί σε φρούτα, λαχανικά, μέλι, ψάρια, κρέας, γαλακτοκομικά και δημητριακά.
Φτάνουν εκεί:
- από το έδαφος και το νερό (οι ρίζες απορροφούν σωματίδια· τα ζώα τα καταναλώνουν μέσω ζωοτροφών),
- από την επεξεργασία και τη συσκευασία (πολλά «σημεία επαφής» με πλαστικό στη βιομηχανία τροφίμων).
Τι βοηθά: Πλύσιμο ρυζιού πριν το μαγείρεμα μπορεί να μειώσει αισθητά τα μικροπλαστικά της μερίδας.
Πλύσιμο κρέατος/ψαριού επίσης μειώνει (όχι εξαλείφει). Το αλάτι -ιδίως θαλασσινό- συχνά περιέχει μικροπλαστικά λόγω ρύπανσης και επεξεργασίας.
# 2) Νερό
Έχουν ανιχνευθεί τόσο σε νερό βρύσης όσο και σε εμφιαλωμένο. Μάλιστα, το απλό άνοιξε-κλείσε ενός πλαστικού καπακιού αυξάνει τα σωματίδια στο μπουκάλι.
Τι βοηθά: Πόσιμο νερό βρύσης όπου είναι ασφαλές + φίλτρο ενεργού άνθρακα ή ανώτερο φίλτρο -μπορεί να μειώσει σημαντικά το φορτίο.
Προσοχή στις σακούλες τσαγιού που περιέχουν πλαστικό στο σφράγισμα: προτίμησε χάρτινες χωρίς πλαστικό ή χύμα τσάι με μεταλλικό/γυάλινο φίλτρο.
# 3) Συσκευασία & δοχεία
Πλαστικές συσκευασίες, πλαστικο-επενδεδυμένα κουτιά/κάννες και καπάκια «ρίχνουν» σωματίδια, ακόμη και κατά το «άνοιγμα» (κόψιμο/σκίσιμο/ξεβίδωμα). Η ηλικία και η φθορά ενός δοχείου αυξάνει την αποκόλληση.
# 4) Σκεύη & επιφάνειες
- Πλαστικές επιφάνειες κοπής (πολυαιθυλένιο/πολυπροπυλένιο) φθείρονται με κάθε μαχαίρι.
- Μη αντικολλητικά σκεύη που έχουν γδαρσίματα μπορούν να απελευθερώνουν από χιλιάδες έως εκατομμύρια μικροσωματίδια ανά χρήση.
- Μπλέντερ/πλαστικά μπολ** αφήνουν σωματίδια, ειδικά με πάγο ή σκληρά υλικά.
# 5) Θερμότητα, αλάτι, οξύ, λίπος
Η ζέστη επιταχύνει την απόθεση μικροπλαστικών από δοχεία/σκεύη. Αλάτι, οξύ και υψηλά λιπαρά επιδεινώνουν τη φθορά πλαστικών επιφανειών και τη μετανάστευση ουσιών.
# 6) Καθαρισμός
Σφουγγάρια κουζίνας (ιδίως τα «σκληρά» μέρη) αποσυντίθενται και απελευθερώνουν εκατομμύρια μικροσωματίδια ανά γραμμάριο με τη χρήση· απορρυπαντικά συχνά αυξάνουν το shedding.
Πρακτικός οδηγός: 20 μικρές αλλαγές με μεγάλο αποτέλεσμα
Νερό & ροφήματα
1. Προτίμησε νερό βρύσης με φίλτρο (άνθρακα/ανώτερο), όπου το δίκτυο είναι ασφαλές.
2. Απόφυγε επαναγεμίσματα πλαστικών μπουκαλιών· χρησιμοποίησε γυάλινο ή ανοξείδωτο παγούρι.
3. Προτίμησε χύμα τσάι με μεταλλικό/γυάλινο infuser ή πλαστικό-free σακουλάκια.
4. Μην ρίχνεις καυτό ρόφημα σε πλαστικό ποτήρι/θερμός.
Μαγείρεμα & προετοιμασία
5. Πλύνε ρύζι 2–3 φορές πριν το βράσιμο.
6. Πλύνε κρέας/ψάρι κάτω από τρεχούμενο νερό (όχι στον νεροχύτη γεμάτο), σκούπισε με χαρτί.
7. Προτίμησε ξύλινη ή γυάλινη επιφάνεια κοπής για γενική χρήση· αποστειρωμένη, πολυπροπυλενίου μόνο για ωμά κρέατα και αντικατάστασή της όταν χαράσσεται έντονα.
8. Χρησιμοποίησε ξύλινες/μεταλλικές κουτάλες· κράτα τις πλαστικές μακριά από υψηλή θερμοκρασία.
9. Αντικατάστησε γδαρμένα αντικολλητικά τηγάνια. Στρέψου σε ανοξείδωτο, χυτοσίδηρο ή καλής ποιότητας κεραμικό.
10. Μην ζεσταίνεις φαγητό σε πλαστικό (ούτε στον φούρνο μικροκυμάτων) – μετάφερε σε γυάλινο/πορσελάνινο.
11. Απόφυγε να ανακατεύεις αλμυρά/όξινα/πολύ λιπαρά φαγητά σε πλαστικά μπολ.
Αποθήκευση & συσκευασία
12. Φύλαξε τρόφιμα σε γυάλινα δοχεία με γυάλινο/μεταλλικό καπάκι (ή BPA-free μόνο ως έσχατη λύση).
13. Άνοιγε συσκευασίες με ψαλίδι/μαχαίρι μία φορά· απέφυγε επαναλαμβανόμενο «πριόνισμα».
14. Δώσε προτεραιότητα σε χύμα/φρέσκα τρόφιμα ή σε χαρτί/γυαλί όπου γίνεται.
15. Για αλάτι, προτίμησε ορυκτό/βράχο αντί για θαλασσινό — ή εναλλάσσεις μάρκες με ελέγχους καθαρότητας.
Καθαριότητα
16. Αντί για πλαστικό σφουγγάρι, χρησιμοποίησε βούρτσα ξύλινη με φυσική τρίχα, celulose σφουγγάρι ή ύφασμα βαμβακερό/μικροΐνες καλής ποιότητας που πλένεται σε σακούλα συλλογής ινών.
17. Άλλαζε τα σφουγγάρια συχνά· όταν «τρίβονται», τα αντικαθιστάς.
18. Μείωσε τα σκληρά απορρυπαντικά που φθείρουν πλαστικά σκεύη/επιφάνειες.
19. Πλύνε φίλτρα κανάτας/πάγκου σύμφωνα με οδηγίες – και αντικατάστασή τους στην ώρα.
Στις επιλογές τροφίμων
20. Δώσε έμφαση σε φρέσκα, ολόκληρα τρόφιμα και λιγότερο υπέρ-επεξεργασμένα (έχουν περισσότερα «σημεία επαφής» με πλαστικό στη βιομηχανία).
Τι γίνεται με τη σιλικόνη, τα «βιοπλαστικά» και τα εναλλακτικά;
Σιλικόνη: πιο σταθερή στη θερμότητα, αλλά σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες επίσης υποβαθμίζεται. Χρησιμοποίησέ τη με μέτρο, όχι παντού.
Γυαλί & ανοξείδωτο: ασφαλείς, ανθεκτικές επιλογές για νερό, αποθήκευση και μαγείρεμα.
Βιοπλαστικά: δεν είναι πάντα «η τέλεια λύση»· συχνά απλώς διασπώνται πιο γρήγορα σε μικροπλαστικά. Προτίμησε επαναχρησιμοποιήσιμα μη πλαστικά όπου μπορείς.
Ρεαλιστική στρατηγική (χωρίς να πετάξεις την κουζίνα σου)
Μην κάνεις «σκούπα» σε όλα τα πλαστικά – δεν είναι οικολογικό ούτε αναγκαίο.
Ξεκίνα από:
- ό,τι είναι φθαρμένο/γδαρμένο/σπασμένο/λιωμένο,
- ό,τι έρχεται σε επαφή με θερμότητα/οξύ/αλάτι/λίπος,
- τα δοχεία αποθήκευσης που χρησιμοποιείς καθημερινά.
Όταν έρθει φυσικά η ώρα αντικατάστασης, διάλεξε γυαλί/ανοξείδωτο/ξύλο.
Η μεγάλη εικόνα
Ατομικά μπορούμε να ρίξουμε αισθητά την έκθεση -ειδικά μέσα στην κουζίνα μας. Συλλογικά, απαιτείται λιγότερο πλαστικό, καλύτερη διαχείριση αποβλήτων και καθαρότερες αλυσίδες παραγωγής. Ως τότε, οι μικρές καθημερινές αλλαγές είναι ο πιο άμεσος τρόπος να «τρώμε» λιγότερο πλαστικό.
Γρήγορη λίστα
- Φίλτρο νερού + γυάλινο/ανοξείδωτο παγούρι
- Γυάλινα δοχεία — όχι ζέσταμα σε πλαστικό
- Ξύλινη/γυάλινη επιφάνεια κοπής, αλλαγή όταν χαράσσεται
- Αντικατάσταση γδαρμένων αντικολλητικών
- Μη πλαστικές κουτάλες/λαβίδες για ζέστη
- Χύμα τσάι ή σακουλάκια χωρίς πλαστικό
- Πλύσιμο ρυζιού, προτίμηση σε λιγότερο επεξεργασμένα τρόφιμα
- Σφουγγάρι χωρίς πλαστικό ή πλενόμενα πανιά/βούρτσα
Ίσως σε ενδιαφέρουν κι αυτά:
Μάνος Δημητρούλης: «Η διατροφή δε θέλει πανικό!»
7 βήματα να αναβαθμίσετε την διατροφή σας!
Τι είναι οι σύνθετοι υδατάνθρακες; 28 τρόποι για να τους προσθέσετε στη διατροφή σας
Με πληροφορίες από bbc.com
Comments are closed.