Τα τελευταία χρόνια, η σχέση μεταξύ των ανθρώπων και των κατοικίδιων τους έχει αλλάξει. Μάλιστα, οι δεν είναι λίγοι εκείνοι που βλέπουν τα κατοικίδιά τους ως βασικά μέλη της οικογένειάς τους.
Αυτή η αλλαγή έχει νόημα αν αναλογιστεί κανείς τους μυριάδες τρόπους με τους οποίους έχει αλλάξει ο θεσμός της οικογένειας από τη δεκαετία του 1950.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ποσοστά γάμου έχουν μειωθεί, καθώς οι άνθρωποι είτε παραμένουν άγαμοι είτε επιλέγουν απλώς να συγκατοικήσουν.
Σημαντική είναι και η αύξηση των γυναικών που επιλέγουν να μην τεκνοποιήσουν, καθώς και η επικράτηση μη παραδοσιακών οικογενειακών δομών.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, αυτοί οι παράγοντες όχι μόνο άνοιξαν τον δρόμο για τον επαναπροσδιορισμό της οικογένειας και της γονεϊκότητας , αλλά επέτρεψαν, επίσης, στους ανθρώπους να αναπτύξουν βαθύτερες σχέσεις με τα ζώα.
Πώς κατανοούν και περιγράφουν οι άνθρωποι τους ρόλους τους σε σχέση με τα κατοικίδιά τους;
Μια μελέτη που διεξήχθη από τους ερευνητές Nicole Owens και Liz Grauerholz εξέτασε την ευρύτερη κουλτούρα – και στον ακαδημαϊκό χώρο – που υποβιβάζει το φαινόμενο της ανατροφής κατοικίδιων ζώων και την αύξηση της υιοθεσίας τους από άτεκνους ενήλικες.
Αυτή η άποψη, υποστηρίζουν οι συγγραφείς, αγνοεί την πολυπλοκότητα και το βάθος της σχέσης ανθρώπου-ζώου.
Απονομιμοποιεί, επιπλέον, αυτή τη μορφή μη παραδοσιακής οικογένειας.
Για να διερευνήσουν την ψυχή του γονέα κατοικίδιου ζώου, οι Owens και Grauerholz αναζήτησαν κατάλληλους συμμετέχοντες για τη μελέτη τους.
Στην τελική καταμέτρηση, το 46 τοις εκατό των συμμετεχόντων ήταν άγαμοι, το 44 τοις εκατό ήταν παντρεμένοι και το 8 τοις εκατό ήταν διαζευγμένοι ή χήροι.
Το πενήντα έξι τοις εκατό ήταν γυναίκες και το 46 τοις εκατό ήταν γονείς (ανθρώπινων) παιδιών.
Το μέσο εισόδημα του νοικοκυριού ήταν 76.000 $ και η μέση ηλικία ήταν 36,6 έτη.
Οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες είχαν μόνο σκύλους (59 τοις εκατό) ή και γάτες και σκύλους (39 τοις εκατό), ενώ το 18 τοις εκατό ζούσε μόνο με γάτες.
Ένας από τους ερευνητές (Owens) πήρε συνέντευξη από τους συμμετέχοντες στο σπίτι τους, χρησιμοποιώντας εννέα ανοιχτές ερωτήσεις.
Ορισμένες από αυτές διερευνούσαν τη φύση της σχέσης ανθρώπου-ζώου:
π.χ. «Πες μου πώς/πότε συνειδητοποίησες ότι θεωρούσες το ζώο σου μέλος της οικογένειάς σου».
Οι ερωτήσεις εμβάθυναν, επίσης, στο εάν αυτές οι δυναμικές σχέσεων ήταν σύμφωνες με την ανθρώπινη ανατροφή:
π.χ. «Θεωρείτε τον εαυτό σας γονέα [του κατοικίδιου ζώου σας]; Αν ναι, περιγράψτε τον τρόπο ανατροφής σας».
Στη συνέχεια οι συνεντεύξεις εξετάστηκαν και κωδικοποιήθηκαν ανά θέματα.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά.
Υπήρξαν δύο σημαντικές αποκαλύψεις για όσους δε θεωρούσαν τους εαυτούς τους γονείς κατοικίδιων ζώων:
1. Περίπου το 20 τοις εκατό των συμμετεχόντων δεν έβλεπαν τους εαυτούς τους ως γονείς κατοικίδιων ζώων, ενώ περίπου το 15 τοις εκατό ένιωθαν ότι ήταν γονείς κατοικίδιων ζώων.
Από αυτήν την ομάδα γονέων, ήταν κυρίως άνδρες αυτοί που ένιωθαν ότι δεν ήταν γονείς κατοικίδιων ζώων, αν και θεωρούσαν τα κατοικίδια τους μέλη της οικογένειας.
Τα δύο τρίτα αυτών ήταν, παράλληλα, γονείς ανθρώπων.
Οι συμμετέχοντες χρησιμοποίησαν μια σειρά από δείκτες για να περιγράψουν τη σχέση τους με το κατοικίδιο ζώο τους, συμπεριλαμβανομένου του «συγκάτοικου», του «φίλου» και του «συντρόφου».
Παρά τη χρήση γλώσσας που θα μπορούσαν να εφαρμόσουν για να περιγράψουν τη γονεϊκότητα ενός ανθρώπινου παιδιού, όπως «το φρόντισαν, το μεγάλωσαν και το έβλεπαν να μεγαλώνουν», οι γονείς που δεν είχαν κατοικίδια ζώα σε αυτή τη μελέτη δεν ασπάστηκαν τον όρο γονέας, μπαμπάς ή μαμά.
2. Πολλοί από τους συμμετέχοντες που δεν αναγνώρισαν τους ευατούς τους ως γονείς κατοικίδιων συμμετείχαν στο κίνημα για τα δικαιώματα των ζώων, το οποίο υποστηρίζει ότι το να κρατάς ένα κατοικίδιο για χάρη της ανθρώπινης ευτυχίας είναι ανήθικο γιατί ουσιαστικά υποβιβάζει τα ζώα σε πράγματα.
Από αυτή την άποψη, τα ζώα έχουν εξουσία και θέληση, και έτσι αυτοί οι συμμετέχοντες ένιωσαν για φιλοσοφικούς λόγους ότι δεν πρέπει να αναλάβουν την ιδιοκτησία ή τον γονικό ρόλο.
Ένας συμμετέχων, μάλιστα, εξέφρασε:
“Δεν σκέφτομαι ότι είμαι πατέρας, καθώς μου δίνει κάποιο δικαίωμα πάνω στα κατοικίδια. Μισώ όταν οι άνθρωποι λένε ότι είναι ιδιοκτήτης ενός ζώου επειδή δεν το κατέχεις πραγματικά. Είναι μάλλον μέρος της ζωής σου. ένας σύντροφος. Δεν μου αρέσει η έννοια. Είμαι περισσότερο φροντιστής. Απλώς μοιραζόμαστε τις ζωές μας και φροντίζω για αυτές. Έτσι το βλέπω. Απλώς έχω διαφορετική άποψη. Οι περισσότεροι σκέφτονται ότι κατέχουν αυτό το ζώο. Δεν το βλέπω έτσι όμως. Αυτό σημαίνει απλά ότι έρχεσαι πρώτος. Αν με δαγκώσει ή με γρατζουνίσει, σκέφτομαι πώς εκνεύρισα. Ξέρω πια τι δε θέλει να κάνω σε αυτό».
Οι συμμετέχοντες που αυτοπροσδιορίστηκαν ως γονείς κατοικίδιων έβλεπαν διαφορετικά τους ρόλους τους σε σχέση με τα κατοικίδιά τους, ενώ διέφεραν ανάλογα με το αν είχαν ή όχι ανθρώπινα παιδιά – και την ηλικία των ανθρώπινων παιδιών τους.
Υπήρξαν τρία σημαντικά ευρήματα:
1. Οι γονείς κατοικίδιων ζώων χωρίς παιδιά χρησιμοποίησαν πολιτιστικές αφηγήσεις που σχετίζονται με την ανατροφή των παιδιών για να περιγράψουν τη σχέση τους με το κατοικίδιό τους.
Τόνισαν, μάλιστα, τη σημασία της διδασκαλίας.
Όπως εξήγησε ένας από τους συμμετέχοντες:
«Δε θέλω ο Μαξ (ο σκύλος της) να συμπεριφέρεται άσχημα ενώ κάνουμε αυτή τη συνέντευξη, και έτσι σχεδίασα να έχω πράγματα εκ των προτέρων για να του αποσπάσω την προσοχή όπως θα αποσπούσα την προσοχή ενός παιδιού… γιατί δε θέλω να πηδήξει πάνω σου. Τον εκπαιδεύουμε. Ακόμα δεν ξέρει πολλά πράγματα. Εξακολουθούμε να προσπαθούμε να τον κάνουμε να μην πηδάει πάνω σε ανθρώπους και να δαγκώνει.”
Όπως παρατήρησε ένας άλλος συμμετέχων:
«Ναι, είμαι ο μπαμπάς του, σίγουρα. Δηλαδή, τον φροντίζω, κάνω ό,τι χρειαστεί. θυμάμαι: “πήγαινε τον στο γιατρό, τάισε τον, πότισε, άφησέ τον να βγει”. Αν υπήρχε σχολείο για γάτες, θα τον πήγαινα εκεί».
Ταυτόχρονα, πολλοί γονείς κατοικίδιων ζώων σχεδίαζαν να αποκτήσουν ανθρώπινα παιδιά στο μέλλον και θεώρησαν την ανατροφή κατοικίδιων μια μορφή εκπαίδευσης και πρακτικής για το επερχόμενο γεγονός.
2. Γονείς μικρότερων παιδιών περιέγραψαν τη διαφορά μεταξύ της ανατροφής κατοικίδιων ζώων και παιδιών.
Πολλοί ανέφεραν ότι η ανατροφή κατοικίδιων ζώων βοήθησε να προετοιμαστούν για την απόκτηση ανθρώπινων παιδιών, συγκρίνοντας συχνά τις εμπειρίες γονεϊκής μέριμνας πριν και μετά την απόκτηση παιδιών.
Όπως σκέφτηκε ένας συμμετέχων:
«. . . είναι πολύ περισσότερο από το να έχεις ένα κατοικίδιο το να έχεις παιδί. Το κατοικίδιο ζώο σας μπορεί να σας δώσει αγάπη, αλλά δεν καταλαβαίνετε όλα όσα πρέπει να κάνετε για να μεγαλώσετε ένα παιδί. . . Είναι μια εντελώς διαφορετική δυναμική».
Οι συμμετέχοντες εξέφρασαν, επίσης, ενοχές για το πώς άλλαξε η σχέση τους με το κατοικίδιό τους μετά την απόκτηση παιδιών, περιγράφοντας πώς δεν έχουν το ίδιο επίπεδο χρόνου, ενέργειας και εργασίας.
Πολλοί παραδέχθηκαν ότι η αξία ή/και η μεταχείριση προς τα κατοικίδια ζώα τους άλλαξε μετά την άφιξη των ανθρώπινων παιδιών.
3. Γονείς μεγαλύτερων παιδιών περιέγραψαν την ανατροφή των παιδιών με βάση τις ομοιότητες μεταξύ παιδιών και κατοικίδιων.
Περιέγραψαν ότι φροντίζουν με χαρά τα κατοικίδια ζώα τους, συναισθηματικά και σωματικά.
Όταν ένας από τους συμμετέχοντες ρωτήθηκε εάν ανατροφή του σκύλου ήταν διαφορετική από του γιου της, είπε:
«Όχι. Είπα στον Έλιοτ [του γιου της], «Καλομάθαμε το σκυλί όπως καλομαθαίνουμε κι εσένα. Δε σε αφήσαμε ποτέ μόνο όπως ποτέ δεν αφήσαμε μόνο του τον σκύλο».
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι γονείς κατοικίδιων μεγαλύτερων παιδιών χαρακτήρισαν τον ρόλο τους διαφορετικά από τους γονείς χωρίς παιδιά, καθώς δε μίλησαν για εκπαίδευση ή πειθαρχία των κατοικίδιων τους.
Και σε αντίθεση με τους γονείς κατοικίδιων ζώων μικρότερων παιδιών, οι γονείς κατοικίδιων ζώων και μεγαλύτερων παιδιών δεν τόνισαν τις διαφορές μεταξύ της ανατροφής μικρών παιδιών και των κατοικίδιων ζώων.
Δεδομένης αυτής της έμφασης, οι συγγραφείς προτείνουν ότι ίσως αυτή είναι η ομάδα (γονείς μεγαλύτερων παιδιών και κατοικίδιων) που θεωρεί ότι το να είναι κανείς γονέας κατοικίδιων και μέλος μιας οικογένειας που περιλαμβάνει ζώα στη δυναμική της προσφέρει αμοιβαία φροντίδα και χαρά.
Πηγή: psychologytoday
Διαβάστε ακόμη: Όταν τα ζώα παραδίδουν μαθήματα… ενσυναίσθησης
Comments are closed.