Η τέχνη, η οποία προέρχεται από το αρχαίο ρήμα “τίκτω” (=γεννώ), είναι άρρηκτα συνυφασμένη με τη δημιουργική πνοή που ενοικεί μέσα σε κάθε άνθρωπο.
Η τέχνη είναι μια διεθνής γλώσσα και με κάποιο τρόπο όλοι έχουμε βιώσει τη μεταμορφωτική και λυτρωτική της δύναμη.
Όλοι κατά πάσα πιθανότητα έχουμε χαθεί στη μελωδία μιας μουσικής, έχουμε συγκινηθεί παρακολουθώντας μια ταινία ή έχουμε αφήσει το νου μας να ταξιδέψει μέσα από τις σελίδες ενός βιβλίου.
Η τέχνη είναι πηγή χαράς, έμπνευσης, αισιοδοξίας, ψυχικής ευφορίας, εμβάθυνσης, ακόμη και… σωτηρίας.
Πώς, όμως, η τέχνη συνδέεται με τη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου;
Με το νέο τους βιβλίο, Your Brain on Art, η Susan Magsamen και η Ivy Ross, δίνουν τις δικές τους απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα.
Εστιάζοντας στην επιστήμη της «νευροαισθητικής», οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η επαφή μας με την τέχνη είναι ευεργετική για τη σωματική και ψυχική μας υγεία και γι’ αυτό θα ήταν γόνιμο όλοι να την εντάξουμε στη ζωή μας.
Τι είναι η νευροαισθητική;
Πρόκειται για μια ειδικότητα των νευροεπιστημών, του διεπιστημονικού κλάδου που μελετά τη σχέση του εγκεφάλου με το νου.
Εισηγητής της θεωρείται ο καθηγητής νευροβιολογίας στο University College του Λονδίνου, Semir Zeki, ο οποίος την ορίζει ως εξής:
“Ένα σχετικά νέο πεδίο έρευνας, στόχος του οποίου είναι να διερευνήσει την εγκεφαλική δραστηριότητα που βρίσκεται στη βάση της δημιουργικότητας και της απόλαυσης της τέχνης.”
Η επίδραση της τέχνης στον εγκέφαλο και το σώμα μας
Όπως εξηγούν οι συγγραφείς, η απόλαυση ή η δημιουργία τέχνης περιλαμβάνει την ενεργοποίηση πολλών τμημάτων του εγκεφάλου μας – από εκείνα που επεξεργάζονται τις αισθήσεις μας έως εκείνα που εμπλέκονται στο συναίσθημα, τη μνήμη και τη γνώση.
Η τέχνη μάς μαγνητίζει, γιατί φωτίζει τα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου μας, δημιουργώντας ένα ζεστό συναίσθημα που μας ενθαρρύνει να επιθυμούμε περισσότερα από τα τετριμμένα.
«Όταν συμμετέχεις στην εικονική πραγματικότητα, διαβάζεις ποίηση ή μυθοπλασία, βλέπεις μια ταινία ή ακούς ένα μουσικό κομμάτι ή κινείς το σώμα σου στο χορό, για να αναφέρουμε μερικές από τις πολλές τέχνες, αλλάζεις βιολογικά», γράφουν οι Magsamen και Ross.
«Υπάρχει μια νευροχημική αλλαγή που μπορεί να οδηγήσει σε αυτό που ο Αριστοτέλης ονόμασε κάθαρση, ή μια απελευθέρωση συναισθήματος που σας κάνει να αισθάνεστε πιο συνδεδεμένοι με τον εαυτό σας και τους άλλους».
Υπάρχουν, μάλιστα, επιστημονικά δεδομένα που αποδεικνύουν πως η ενασχόληση με τις τέχνες είναι παράγοντας ατομικής ευημερίας.
Για παράδειγμα, μια μελέτη στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 23.000 Βρετανοί διαπίστωσε ότι όσοι είτε εκφράζονταν μέσω της τέχνης τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα είτε παρακολουθούσαν πολιτιστικές εκδηλώσεις τουλάχιστον μία ή δύο φορές το χρόνο ήταν πιο ευτυχισμένοι και είχαν καλύτερη ψυχική υγεία από αυτούς που δεν το έκαναν.
Αυτό ήταν ανεξάρτητο από την ηλικία, την οικογενειακή τους κατάσταση, το εισόδημα, την υγεία, την κοινωνική υποστήριξη και πολλά άλλα.
Μια μελέτη στην Ιαπωνία έδειξε, επίσης, ότι οι άνθρωποι που ασχολούνταν με καλλιτεχνικές δραστηριότητες, όπως χειροτεχνίες ή ζωγραφική, παρουσίαζαν μικρότερη γνωστική εξασθένηση στη συνέχεια της ζωής τους.
Αυτές οι μελέτες καταδεικνύουν πως η πεποίθηση ότι η τέχνη είναι απλώς πολυτέλεια, μορφή ψυχαγωγίας ή τρόπος απόδρασης από την πραγματικότητα, αδικεί την πολυδιάστατη λειτουργία της.
Μπορεί η τέχνη να μας γιατρέψει;
Η τέχνη όχι μόνο μπορεί να βελτιώσει τη γενική ευημερία του ατόμου, αλλά μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την πρόληψη ή τη θεραπεία σωματικών και ψυχικών ασθενειών.
Άλλωστε, η θεραπεία μέσω της τέχνης είναι ένας εξελισσόμενος τομέας.
«Οι τέχνες χρησιμοποιούνται με τουλάχιστον έξι διαφορετικούς τρόπους για να θεραπεύσουν το σώμα: ως προληπτικό φάρμακο· ως ανακούφιση συμπτωμάτων για καθημερινά προβλήματα υγείας· ως θεραπεία ή παρέμβαση σε ασθένειες, αναπτυξιακά ζητήματα και ατυχήματα· ως ψυχολογική υποστήριξη· ως εργαλείο για επιτυχή αντιμετώπιση χρόνιων προβλημάτων· και στο τέλος της ζωής προσφέρει παρηγοριά και νόημα», γράφουν οι συγγραφείς.
Πιθανώς, η πιο εκτεταμένη έρευνα για τη σχέση της τέχνης με τη θεραπεία αφορά τη μουσική.
Η ακρόαση μουσικής ή η αναπαραγωγή ενός τραγουδιού έχουν συνδεθεί με τη μείωση του πόνου και του άγχους, καθώς και με την καλύτερη λειτουργία του ανοσοποιητικού.
Το τραγούδι έχει επίσης αποδειχθεί ότι βοηθά τις γυναίκες να ξεπεράσουν την επιλόχεια κατάθλιψη πιο γρήγορα, ενώ η ακρόαση μουσικής μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα σε άτομα που υποφέρουν από ημικρανίες.
Η μουσική, βέβαια, δεν είναι η μόνη τέχνη που θεραπεύει.
Μια μελέτη διαπίστωσε ότι η ζωγραφική και το σχέδιο μείωσαν τον καρδιακό ρυθμό των ανθρώπων και τους έκαναν να αισθάνονται λιγότερο άγχος.
Η γλυπτική με πηλό μπορεί να μάς προσφέρει μια εμπειρία ανάλογη με μια χαλαρή, διαλογιστική κατάσταση. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η ακρόαση ποίησης μπορεί να έχει παρόμοια αποτελέσματα στον εγκέφαλο με την ακρόαση μουσικής, επιτρέποντάς μας να βιώσουμε συναισθηματικές κορυφώσεις.
Οι συγγραφείς εξετάζουν πολλές περιπτώσεις, κατά τις οποίες οι άνθρωποι αναζητούν την επαφή με την τέχνη, στην προσπάθειά τους να θεραπευτούν από οξύ ή χρόνιο τραύμα, όπως βετεράνοι πολέμου που πάσχουν από διαταραχή μετατραυματικού στρες, άνθρωποι που αντιμετωπίζουν συνεχείς διακρίσεις, τοξικομανείς.
Ολοκληρώνοντας…
” Η απόλαυση της τέχνης φαίνεται να συμβάλλει στην άνθησή μας βοηθώντας μας να παραμείνουμε πιο υγιείς και ευτυχισμένοι.”
Για το λόγο αυτό, οι συγγραφείς του βιβλίου υποστηρίζουν ότι οι τέχνες είναι αναγκαίο να ενταχθούν στα σχολεία, δεδομένου ότι συμβάλλουν στην ενίσχυση τόσο της μάθησης όσο και της ευημερίας των παιδιών.
Παράλληλα, ενθαρρύνουν τους ενήλικες να ασχοληθούν με την τέχνη, είτε αυτό σημαίνει ενασχόληση με τη ζωγραφική, τη σύνθεση, το μαγείρεμα ή το χορό, είτε σημαίνει ακρόαση μουσικής, περπάτημα στη φύση ή παρακολούθηση μιας θεατρικής παράστασης.
«Οι τέχνες μπορούν να σας μεταμορφώσουν όσο τίποτα άλλο. Μπορούν να σας βοηθήσουν να μετακινηθείτε από την ασθένεια στην υγεία, το άγχος στην ηρεμία ή τη λύπη στη χαρά, και σας επιτρέπουν να ανθίσετε και να ευδοκιμήσετε», γράφουν οι συγγραφείς.
Μπορεί να σας ενδιαφέρουν: Γιατί μας αρέσει η αφηρημένη τέχνη;
Kintsugi: η τέχνη που κάνει τις «πληγές» πολύτιμες
Φωτογραφίες: Καλλιτέχνης φτιάχνει «γκράφιτι με μαλλιά»!
Comments are closed.