H επιθυμία είναι στοιχείο ισχυρό της ανθρώπινης φύσης. Το ερώτημα είναι αν θέλουμε πραγματικά αυτό που ισχυριζόμαστε ότι θέλουμε… ή θέλουμε κάτι επειδή απλώς το θέλουν και άλλοι.
Η δεύτερη σεζόν της δραματικής σειράς του HBO The White Lotus αναδεικνύει αυτό το θέμα, το οποίο συνδέεται με τη μιμητική θεωρία της επιθυμίας, μια έννοια που προέρχεται από τον Γάλλο στοχαστή René Girard.
Στο έκτο επεισόδιο της σειράς, ο Ethan (Will Sharpe) αναφέρεται εν συντομία στη μιμητική επιθυμία, για να εξηγήσει γιατί ο φίλος του Cameron (Theo James) κυνηγούσε κάθε κορίτσι που άρεσε στον ίδιο. «Πάσχεις από κάτι που ονομάζεται μιμητική επιθυμία», λέει ο Ethan.
Τι είναι η μιμητική επιθυμία;
Στη μιμητική θεωρία της επιθυμίας του Girard, η επιθυμία είναι θεμελιωδώς κοινωνική. Θέλουμε αυτό που θέλουν οι άλλοι και επιπλέον οι φιλοδοξίες μας είναι προσανατολισμένες στα πρότυπα που έχουμε.
Αυτό σημαίνει ότι δεν επιθυμούμε τα αντικείμενα ως αυτοσκοπό, αλλά ως μέσο για έναν σκοπό· να μιμηθούμε τους ανθρώπους που θαυμάζουμε ή σεβόμαστε.
O Girard στο έργο του «Η μιμητική επιθυμία στο Υπόγειο» συμπυκνώνει τη θεωρία της μιμητικής επιθυμίας. Όσα επιδιώκει ένα μεμονωμένο μέλος της κοινότητας μπαίνουν στο στόχαστρο των υπολοίπων. Και ακριβώς επειδή οι άλλοι τα εποφθαλμιούν, εκείνος τα λατρεύει διπλά.
Πώς επηρεάζει η μιμητική επιθυμία το μυαλό μας;
Ο Girard πίστευε ότι η μιμητική επιθυμία μπορεί να είναι καταλύτης για την κοινωνική μάθηση. Ωστόσο, θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε «μιμητική αντιπαλότητα», η οποία συνήθως συμβαίνει, όταν υπάρχει ανταγωνισμός για το αντικείμενο του πόθου ή όταν το αντικείμενο είναι σε περιορισμένη προσφορά.
Σύμφωνα με την Karen Sullivan, PhD, ABBP, νευροψυχολόγο, ο μιμητικός ανταγωνισμός χωρίζει τα άτομα σε δύο ομάδες—τους έχοντες (οι άνθρωποι που έχουν το αντικείμενο) και τους μη έχοντες (οι άνθρωποι που δεν μπορούν να έχουν το αντικείμενο)—«αυτή είναι η ουσία της κοινωνικής βίας».
Όσο κι αν μας αρέσει να πιστεύουμε ότι είμαστε λογικά άτομα, πολλές φορές δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε αν θέλουμε κάτι μόνο και μόνο επειδή το έχει ήδη κάποιος άλλος.
Αυτό είναι εμφανές μεταξύ των εφήβων ή των ανθρώπων που προσπαθούν να καταλάβουν ποιοι είναι και ποια θέση επιθυμούν να έχουν στον κόσμο, σύμφωνα με την ψυχολόγο Barbara Burt, PsyD , πρόεδρο προγράμματος στο Κολλέγιο Κοινωνικών και Συμπεριφορικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Φοίνιξ.
Συνήθως, αυτά τα άτομα προσβλέπουν σε άλλους για καθοδήγηση, καθώς αναπτύσσουν την ταυτότητά τους.
«Εάν λειτουργείς από μιμητική επιθυμία, τότε κοιτάς αυτό που θα ονόμαζα εξωτερικό τόπο ελέγχου», λέει ο η Dr. Burt σε αντίθεση με τον εσωτερικό τόπο ελέγχου.
Αυτό που λέει ο εσωτερικός τόπος ελέγχου είναι: «Εντάξει, εξαρτάται από εμένα και τι κάνω σε σχέση με το τι έχουν ή τι κάνουν οι άλλοι άνθρωποι.»
Όταν οι επιθυμίες υποκινούνται αποκλειστικά από αυτό που έχουν οι άλλοι, τότε τα πράγματα μπορούν να γίνουν προβληματικά.
Σύμφωνα με την Dr. Burt:
«Υπάρχουν αρκετά στοιχεία που δείχνουν ότι αν κάνουμε κάτι απλώς για έναν εξωτερικό λόγο, τελικά θα είμαστε δυσαρεστημένοι».
Τα αντικείμενα, επίσης, μπορούν φαινομενικά να υπόσχονται τη γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα σε εμάς και το άτομο που θέλουμε να μιμηθούμε.
Μιμητική επιθυμία και μάρκετινγκ
Η μιμητική επιθυμία συνήθως αξιοποιείται στον τρόπο πώλησης των προϊόντων.
Πολύ συχνά ένα αντικείμενο παρουσιάζεται ως κάτι που είναι πολύτιμο όχι μόνο από την άποψη του τι κάνει, αλλά ως «σύμβολο» του ποιος είσαι.
Σε ένα άρθρο που έγραψε ο Bradley Hoos στο Forbes , υποστηρίζει ότι η μιμητική επιθυμία βρίσκεται στο επίκεντρο του αποτελεσματικού μάρκετινγκ.
«Το μάρκετινγκ είναι η καλλιέργεια της επιθυμίας σε μεγάλη κλίμακα.»
Η Dr. Sullivan προσθέτει ότι είναι συχνά δύσκολο για τους ανθρώπους να αντισταθούν στο μηχανισμό της μιμητικής επιθυμίας, καθώς αυτός συνδέεται με μια βιολογική μας ανάγκη, την ανάγκη του «ανήκειν».
Επιπλέον, η μιμητική επιθυμία μπορεί επίσης να εκδηλωθεί με τρόπους που υπερβαίνουν τα φυσικά αντικείμενα. Μπορεί να επεκταθεί σε ιδέες, πεποιθήσεις και πρακτικές με τις οποίες συσχετίζουμε τον εαυτό μας.
Μπορούμε να ελέγξουμε τη μιμητική επιθυμία;
Φαίνεται ότι η μιμητική επιθυμία είναι εγγενής στην ανθρώπινη συμπεριφορά και είτε το γνωρίζουμε είτε όχι, μπορεί να μας επηρεάσει με πολλούς τρόπους που φαίνεται να ξεφεύγουν από τον έλεγχό μας.
Παρόλο που έχουμε ελεύθερη βούληση ως άνθρωποι, η Dr. Sullivan πιστεύει ότι αυτή «περιορίζεται έντονα» από τη μιμητική επιθυμία, που ίσως συνιστά μια αναπόφευκτη πτυχή του εαυτού μας.
Ωστόσο, προσθέτει ότι υπάρχει δύναμη στη γνώση και μπορεί να είναι χρήσιμο να αναγνωρίσουμε ότι η μιμητική επιθυμία, όσο διάχυτη κι αν είναι, παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή μας. «Όταν το συνειδητοποιείς, μπορείς να παρακάμψεις την ασυνείδητη ώθηση να κάνεις κάτι που δεν είναι προς το συμφέρον σου», λέει.
Η Dr. Burt επισημαίνει ακόμη ότι μπορεί επίσης να είναι χρήσιμο να στραφούμε προς τα μέσα και να δούμε ποιες είναι οι πραγματικές προσωπικές μας επιθυμίες.
Μερικές ερωτήσεις που μπορεί να μας βοηθήσουν:
Θα συνέχιζα να επιθυμώ αυτό, αν δεν το ήθελε κανείς άλλος;
Με βοηθά αυτό το αντικείμενο να γίνω αυτός που ονειρεύομαι;
Ολοκληρώνοντας…
Αν και σίγουρα θα χρειαστεί εξάσκηση για να διαχωρίσουμε τις επιθυμίες μας από αυτό που θέλουν οι άλλοι, είναι σημαντικό να πορευόμαστε στο δικό μας δρόμο εμπνεόμενοι πάντοτε και από ανθρώπους που θαυμάζουμε.
Είναι στο χέρι μας να αποδείξουμε ότι “η πνευματική μας ελευθερία δεν είναι ένας ωραίος μύθος“.
Πηγή: wellandgood
Διαβάστε ακόμη: Γιατί να βάλετε τον εαυτό σας σε προτεραιότητα!
