Για τον Julian Huxley, η επιστήμη είχε πνευματικό χαρακτήρα. Ο βιολόγος, αδελφός του μυθιστοριογράφου Aldous Huxley και εγγονός του “μπουλντόγκ του Δαρβίνου”, Thomas Henry Huxley, πίστευε ότι οι εξελικτικές ιδέες υπαινίσσονταν το μέλλον της ανθρωπότητας: να διαφυλάξει το μέλλον της ζωής στη Γη και, μαθαίνοντας περισσότερα για τον εαυτό της και το σύμπαν, να διευρύνει τις δυνατότητες της.
Στο βιβλίο του Religion Without Revelation (1927) έγραψε ότι η απόρριψη της ιδέας του υπερφυσικού του έδωσε τεράστια “πνευματική ανακούφιση”.
Η επιστημονική κατανόηση της πραγματικότητας ήταν μια θρησκευτική προσπάθεια. Συγκεκριμένα, επισημαίνει πως μέρος της πνευματικότητάς μας είναι:
η ενατένιση του ίδιου μας του εαυτού και της ανθρώπινης φύσης, το θαύμα της ύπαρξής της ως προϊόν φυσικής εξέλιξης, το εκπληκτικό γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι ένα απλό τμήμα της κοινής και συμπαντικής ουσίας του κόσμου, αλλά τόσο οργανωμένο ώστε να είναι σε θέση να γνωρίζει την αλήθεια, να θέλει τον έλεγχο της φύσης, να επιδιώκει την καλοσύνη και να βιώνει την ανείπωτη ομορφιά.
Οι επιστημονικές ιδέες διεγείρουν πνευματικά συναισθήματα θαυμασμού και σύνδεσης
Οι επιστήμονες σήμερα διαπιστώνουν ότι ο Huxley είχε δίκιο. Σε μια νέα εργασία, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, για ορισμένους ανθρώπους, οι επιστημονικές ιδέες διεγείρουν πνευματικά συναισθήματα θαυμασμού και σύνδεσης, τα οποία, όπως λένε, μπορούν να προσφέρουν ψυχολογικά οφέλη παρόμοια με τη θρησκευτική πνευματικότητα, όπως αυξημένη αίσθηση ευεξίας και ικανοποίησης από τη ζωή.
Επιπλέον, όταν οι επιστημονικές ιδέες εμπλουτίζουν το αίσθημα πνευματικότητας των ανθρώπων, αυτοί κατανοούν καλύτερα την επιστήμη. “Αν και η επιστήμη και η θρησκεία διαφέρουν σε πολλά σημεία”, γράφουν οι ερευνητές, τα ευρήματά τους σε τρεις μελέτες δείχνουν ότι αυτές οι ανθρώπινες δραστηριότητες “μοιράζονται την ικανότητα για πνευματικότητα μέσω των συναισθημάτων δέους, συνοχής και νοήματος στη ζωή”.
Η Jesse Preston, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Warwick, όπου μελετά τη φύση των πεποιθήσεων και τι κάνει τις πεποιθήσεις να έχουν νόημα, ηγήθηκε της έρευνας μαζί με μερικούς συναδέλφους της.
Αυτό που παρακίνησε τη μελέτη, γράφουν οι ερευνητές, ήταν η αίσθησή τους ότι οι ψυχολόγοι παραβλέπουν την πνευματική πλευρά της επιστήμης, εστιάζοντας περισσότερο στην επιστημονική κατανόηση και την εμπιστοσύνη στην επιστήμη.
Βέβαια, οι επιστήμονες βεβαιώνουν εδώ και καιρό τα συμπαντικά συναισθήματα σημαντικότητας που μπορεί να πυροδοτήσει η επιστήμη στη ζωή τους.
Ο Einstein πίστευε ότι το υψηλότερο θρησκευτικό συναίσθημα προκύπτει από την αναγνώριση της νομοτελειακής αρμονίας του κόσμου.
Η Preston και οι συνεργάτες της προσφέρουν ένα πιο σύγχρονο παράδειγμα από τον αστρονόμο Carl Sagan:
“Όταν αναγνωρίζουμε τη θέση μας σε μια απεραντοσύνη ετών φωτός και στο πέρασμα των αιώνων, όταν αντιλαμβανόμαστε την περιπλοκότητα, την ομορφιά και τη λεπτότητα της ζωής, τότε αυτό το υψηλό συναίσθημα, αυτός ο συνδυασμός ενθουσιασμού και ταπεινότητας, είναι σίγουρα πνευματικός”.
Η επιστημονική πνευματικότητα
Στην πρώτη τους μελέτη, οι ερευνητές εισήγαγαν μια κλίμακα για τη μέτρηση των επιπέδων επιστημονικής πνευματικότητας των ανθρώπων. Έβαλαν 500 συμμετέχοντες, περίπου τον ίδιο αριθμό ανδρών και γυναικών στα μέσα της δεκαετίας των 30, να απαντήσουν σε 10 ερωτήσεις της έρευνας, σε μια κλίμακα από το 1 έως το 7 (από το διαφωνώ απόλυτα έως το συμφωνώ απόλυτα), οι οποίες μετρούν το βαθμό υπερβατικού συναισθήματος, νοήματος και σύνδεσης των ανθρώπων μέσω της επιστήμης.
Η κλίμακα που προκύπτει αξιολογεί την “πνευματική σχέση με την επιστήμη με βάση τρεις θεματικές ενότητες”, γράφουν οι ερευνητές :
συναισθηματική ανύψωση (“η σκέψη για την επιστήμη μου φέρνει βαθιά χαρά”), νόημα (“υπάρχει μια τάξη στην επιστήμη που υπερβαίνει την ανθρώπινη σκέψη”) και σύνδεση (“όλα τα πράγματα συνδέονται μέσω της επιστήμης”).
Η κλίμακα συσχετίστηκε έντονα με άλλες επιστημονικές στάσεις που κατέγραψαν οι ερευνητές, όπως το “ενδιαφέρον για την επιστήμη” και η “πίστη στην επιστήμη”. Αλλά μόνο η κλίμακα πνευματικότητας της επιστήμης, διαπίστωσαν οι ερευνητές, έδειξε θετικές σχέσεις με τα συναισθήματα δέους και πνευματικότητας.
“Αυτή η απόκλιση υποδηλώνει ότι η πνευματικότητα της επιστήμης αντανακλά μια μοναδική στάση απέναντι στην επιστήμη που δεν αποτυπώνεται από την πίστη ή το ενδιαφέρον για την επιστήμη”, γράφουν, “αλλά η οποία χαρακτηρίζεται από τις μοναδικές συσχετίσεις της με το δέος και την πνευματικότητα”.
Η δεύτερη μελέτη τους, στην οποία συμμετείχε μια παρόμοια ομάδα συμμετεχόντων που προσδιορίζονταν ως άθεοι ή αγνωστικιστές, αξιολόγησε τα επίπεδα ευημερίας και ικανοποίησης από τη ζωή. Τα αποτελέσματα, γράφουν, “καταδεικνύουν τα σημαντικά ψυχολογικά οφέλη της χρήσης της επιστήμης ως πηγής πνευματικότητας, πέρα από την απλή πίστη στην επιστήμη”.
Μια τρίτη μικρότερη μελέτη διαπίστωσε ότι τα επίπεδα επιστημονικής πνευματικότητας των συμμετεχόντων προέβλεπαν σωστές απαντήσεις σε ερωτήσεις σχετικά με επιστημονικά θέματα όπως οι μαύρες τρύπες. Η ιδέα είναι ότι η πνευματικότητα της επιστήμης “μπορεί να προάγει τη μάθηση της επιστήμης μέσω της ισχυρότερης εμπλοκής με το υλικό”, γράφουν οι ερευνητές.
“Το μεγαλείο των μεγάλων επιστημονικών θεωριών και οι συνέπειές τους για την κατανόηση της φύσης του εαυτού μας και του σύμπαντος”, καταλήγουν οι ερευνητές, μπορεί να είναι “ιδιαίτερα ικανό να προκαλέσει την αίσθηση συνοχής που διέπει την πνευματικότητα”.
Ή, όπως το έθεσε ο Julian Huxley, την εύρεση της ” ιερότητας στην πραγματικότητα”.
Πηγή: Nautilus
Μπορεί ακόμη να σας ενδιαφέρουν: Τι μάς κάνει να αισθανόμαστε δέος;
«Το Κυμβάλειον»: Ερμητική Επιστήμη και Αποκρυφισμός
Eπιστήμονας εξηγεί γιατί δεν πρέπει ποτέ να πατάτε το κουμπί αναβολής
Comments are closed.