Satori, μια νέα θέαση της πραγματικότητας

Το στόχος της πειθαρχίας του Ζεν συνίσταται στην απόκτηση μιας νέας οπτικής γωνίας για την εξέταση της ουσίας των πραγμάτων.

Εσείς και εγώ υποτίθεται ότι ζούμε στον ίδιο κόσμο, αλλά ποιος μπορεί να πει ότι το πράγμα που αποκαλούμε πέτρα και βρίσκεται μπροστά στο παράθυρό μου είναι το ίδιο και για τους δυο μας;

Εσείς και εγώ πίνουμε ένα φλιτζάνι τσάι.

Αυτή η πράξη είναι φαινομενικά όμοια και για τους δύο μας, αλλά ποιος μπορεί να εκτιμήσει πόσο μεγάλο χάσμα υπάρχει υποκειμενικά μεταξύ του δικού σας ροφήματος και του δικού μου ροφήματος;

Στο δικό σας ρόφημα μπορεί να μην υπάρχει Ζεν, ενώ το δικό μου είναι γεμάτο από αυτό.

Ο λόγος γι’ αυτό είναι ότι κινείστε σε έναν λογικό κύκλο και εγώ είμαι εκτός αυτού.

[…]

H απόκτηση μιας νέας οπτικής γωνίας στο Zen ονομάζεται satori.

Χωρίς αυτό δεν υπάρχει Zen, διότι η ζωή του Zen αρχίζει με το “άνοιγμα του satori”.

Το satori μπορεί να οριστεί ως διαισθητικό κοίταγμα προς τα μέσα, σε αντίθεση με το
διάκριση προς τη διανοητική και λογική κατανόηση.

Satori σημαίνει το ξεδίπλωμα ενός νέου κόσμου που μέχρι τώρα δεν είχε γίνει αντιληπτός μέσα στη σύγχυση του δυϊστικού νου.

Ένας νεαρός μοναχός ζήτησε από τον Joshu να εκπαιδευτεί στην πίστη του Ζen.

Είπε ο δάσκαλος:

“Έφαγες το πρωινό σου ή όχι;”

“Ναι, δάσκαλε, το έφαγα”, απάντησε ο μοναχός.

“Πήγαινε να πλύνεις τα μπολ σου”, ήταν η άμεση απάντηση.

Και αυτή η πρόταση άνοιξε αμέσως το μυαλό του μοναχού στην αλήθεια του Zen.

H ιστορία με το κερί

Ο Tokusan ήταν ένας μεγάλος μελετητής του Διαμαντένιου Σούτρα. Μαθαίνοντας
ότι υπήρχε ένα τέτοιο πράγμα όπως το Zen, αγνοώντας όλες τις γραπτές γραφές και βάζοντας απευθείας τα χέρια στην ψυχή κάποιου, πήγε στο Ryutan για να διδαχθεί τη διδασκαλία.

Μια μέρα ο Tokusan καθόταν έξω και προσπαθούσε να εξετάσει το μυστήριο του Zen.

Ο Ryutan είπε: “Γιατί δεν έρχεσαι μέσα;” Απάντησε ο Tokusan.
“Είναι πίσσα… σκοτάδι.”

Άναψε ένα κερί και το έτεινε στον Tokusan.

Όταν αυτός ήταν έτοιμος να το πάρει, ο Ryutan έσβησε ξαφνικά το φως,
οπότε το μυαλό του Tokusan άνοιξε.

Οι αγριόχηνες

Ο Hyakujo (Pai-chang) βγήκε μια μέρα και παρακολούθησε τον δάσκαλό του, Baso (Ma-tsu), όταν είδαν ένα σμήνος αγριόχηνες να πετούν.

Ο Baso τον ρώτησε: “Τι είναι αυτές;”
“Είναι άγριες χήνες, κύριε”.
“Προς τα πού πετούν;”
“Έχουν πετάξει μακριά.”
Ο Baso, πιάνοντας απότομα τη μύτη του Hyakujo, την έστριψε.
Ο Hyakujo αναφώνησε από τον πόνο: “Ω! Ω!”

Και ο Baso είπε: “Λες ότι πέταξαν μακριά, αλλά ήταν εδώ από την πρώτη στιγμή.”

Χωρίς την επίτευξη του satori κανείς δεν μπορεί να εισέλθει στην αλήθεια του Zen.

Το satori είναι η ξαφνική αναλαμπή της συνείδησης, η ανάδυση μιας νέας αλήθειας που μέχρι τώρα δεν είχε φανταστεί κανείς.

Είναι ένα είδος νοητικής καταστροφής που λαμβάνει χώρα μονομιάς, μετά από μεγάλη συσσώρευση διανοητικών και επιδεικτικών θεμάτων.

Η συσσώρευση έχει φτάσει σε ένα όριο σταθερότητας και ολόκληρο το οικοδόμημα αρχίζει να καταρρέει, όταν, ιδού, ένας νέος ουρανός ανοίγεται σε πλήρη διαφάνεια.

Όταν φτάσει το σημείο πήξης, το νερό μετατρέπεται ξαφνικά σε σε πάγο,

Το υγρό έχει ξαφνικά μετατραπεί σε στερεό σώμα και δε ρέει πλέον ελεύθερα.

Το satori έρχεται σε έναν άνθρωπο απροειδοποίητα, όταν αυτός αισθάνεται ότι έχει εξαντλήσει όλη του την ύπαρξη.

Ο κόσμος εμφανίζεται τώρα σαν να είναι ντυμένος με ένα νέο ένδυμα, το οποίο φαίνεται να καλύπτει όλη την ασχήμια του δυϊσμού, που ονομάζεται αυταπάτη στη βουδιστική φρασεολογία.

Αποσπάσματα από το βιβλίο του D. T. Suzuki, An Introduction to Zen Buddhism

Μπορεί ακόμη να σας ενδιαφέρουν: Ζεν, γυρνώντας τον Τροχό του Νόμου

 Έξι βουδιστικές πρακτικές για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης

Siddhartha Gautama: ο δρόμος προς τη Φώτιση