Όταν αποφασίζεις να υπηρετήσεις το λειτούργημα του δασκάλου, χωρίς να το συνειδητοποιείς, προσγειώνεσαι σε μια άγνωστη χώρα στην οποία οι αμφιβολίες είναι περισσότερες από τις βεβαιότητες, οι νύχτες φέρνουν μαζί τους την ανησυχία και το αίσθημα του ανικανοποίητου και τα πρωινά ξεκινούν πάντοτε με το όνειρο πως από τους τέσσερις τοίχους μιας σχολικής αίθουσας μπορεί να αλλάξει η τροχιά του κόσμου.
Ο δάσκαλος παλεύει με το αδύνατο, το ανέφικτο, το ουτοπικό. Αλλά ίσως σε αυτό να κρύβεται το μεγαλείο του.
Γιατί το στραβοπάτημα είναι στοιχείο αναπόσπαστο της διαδρομής ενός καλού δασκάλου;
Τη δική του απάντηση δίνει ο ψυχαναλυτής Μassimo Recalcati στο βιβλίο του, Η ώρα του μαθήματος:
Καταλαβαίνεις έναν καλό δάσκαλο, λέει ο Σαφουάν, από το πώς αντιδρά εάν ανεβαίνοντας στην έδρα παραπατήσει. Πώς θα χειριστεί αυτό το στραβοπάτημα; Θα αναδιατάξει αμέσως, χωρίς να δυσφορεί, την εικόνα του, προσποιούμενος ότι δεν συνέβη τίποτα; Θα αποδοκιμάσει εκνευρισμένος τις περιπαικτικές αντιδράσεις των παιδιών; Θα προσπαθήσει αδέξια να κρύψει την αμηχανία του;
Ή παίρνοντας αφορμή από αυτό το απρόοπτο θα δείξει στους μαθητές του ότι η θέση του δασκάλου έχει αβεβαιότητες και αμφιταλαντεύσεις, ότι τίποτα δεν τη διασφαλίζει από τις αντιξοότητες της ζωής;
Θα βρει τότε την ευκαιρία να τονίσει ότι η αυθεντική και παθιασμένη μελέτη δεν είναι ποτέ απαλλαγμένη από στραβοπατήματα, διότι το παραπάτημα, το χωλό βήμα, η αποτυχία καθιστούν δυνατή την αναζήτηση της αλήθειας.
Παραπάτημα είναι το απρόβλεπτο της ζωής με το οποίο η γνώση πρέπει να αναμετρηθεί. Σίγουρα, υπάρχουν δάσκαλοι που μετέρχονται τη γνώση με σκοπό να φράξουν το κενό που το απρόβλεπτο της ζωής παρεισάγει αναγκαστικά σε κάθε μορφή γνώσης.
Υπάρχουν δάσκαλοι που διαχωρίζουν τη γνώση από τη ζωή και που προσφέρουν στους μαθητές τους θνησιγενείς έννοιες και τίποτε άλλο.
Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχει παραπάτημα, αλλά ρουτίνα. Δεν υπάρχει ερωτική ζωντάνια της γνώσης, μονάχα μια στείρα χρήση της.
Αν υπάρχει μία κλήση προς τη διδασκαλία δεν μπορεί παρά να έχει τις ρίζες της στο παραπάτημα. Οι καλοί δάσκαλοι ξέρουν για ποιο πράγμα μιλώ: οι ίδιοι στραβοπάτησαν τουλάχιστον μία φορά καθώς ανέβαιναν στην έδρα, και συνεχίζουν να διαπαιδαγωγούν τους μαθητές τους στο απρόβλεπτο της ζωής ως κάτι που υπερβαίνει τις κυριαρχικές αξιώσεις κάθε μορφής γνώσης. […]
Ας θυμηθούμε τους δασκάλους, που υπήρξαν για μας παραστρατήματα, που μας έβγαλαν από την πνευματική μας ρουτίνα και μας έκαναν να σκεφτούμε με καινούργιο τρόπο.
Αυτό τους καθιστά αναντικατάστατους, σε μία εποχή, μάλιστα, που τα πάντα γύρω από τη διδασκαλία γίνονται με τη βοήθεια των υπηρεσιών μηχανογράφησης.
Ένας δάσκαλος όμως δεν είναι υπολογιστής. Δεν είναι τεχνολογικό αντικείμενο, δεν είναι ο άχρωμος υπάλληλος μιας γνώσης χωρίς σώμα, εξαϋλωμένης, δεν είναι ο εκπρόσωπος μιας γνώσης χωρίς παραπατήματα. […]
Ο καλός δάσκαλος ξέρει πως να συνδαυλίζει καθημερινά την επιθυμία των μαθητών του, ακριβώς επειδή γνωρίζει την παγίδα της ανίας και της επανάληψης, και αφοσιώνεται στην εύρεση των κατάλληλων αντίδοτων, υπομένοντας τη μοναξιά που επιφέρει η αχρήστευση του γενεαλογικού συμβολαίου των ενηλίκων. (σελ. 162-164)
Βιβλιογραφία: Recalcati, M. (2016). Η ώρα του μαθήματος. Αθήνα: Κέλευθος
Μπορεί να σας ενδιαφέρουν: Τι σημαίνει η λέξη δάσκαλος και τι σχέση έχει με το… θαύμα
Μεγαλώνοντας πνευματικά… παιδιά
Μπορούν τα παιδιά να φιλοσοφήσουν;
Comments are closed.