Ο τρόπος που συμπεριφέρεται το παιδί σας στην πραγματικότητα προέρχεται από μια λίστα τεσσάρων πολύπλοκων συναισθημάτων.
Τα παιδιά από την ηλικία του ενός έτους αρχίζουν να δείχνουν τα συναισθήματά τους.
Κι εμείς:
«Εμμέσως εντοπίζουμε, δείχνουμε και εξηγούμε στα νήπια μας γιατί δεν πρέπει να ενεργούν με συγκεκριμένο τρόπο συζητώντας και δείχνοντάς τους τον σωστό », λέει ο συμπεριφορικός θεραπευτής Jaime Gleicher, LMSW.
Καταβάλλουμε, όμως, τον ίδιο χρόνο και την ίδια προσπάθεια για να δώσουμε αυτού του είδους τις συναισθηματικές ενδείξεις στα παιδιά σχολικής ηλικίας;
Συνήθως όχι…
«Κάθε φορά που το παιδί σας συμπεριφέρεται άσχημα κι εσείς του λέτε να πάει στο δωμάτιό του, χάνετε την ευκαιρία να συζητήσετε μαζί του το πώς μπορεί να νιώθει», προσθέτει.
Ωστόσο, τέτοιου είδους μικρές χειρονομίες μπορούν να ανοίξουν την πόρτα στην επικοινωνία και να βοηθήσουν το παιδί σας να κατανοήσει την πολυπλοκότητα των συναισθημάτων του.
“Δεν υπάρχει σχολικό μάθημα για τον εντοπισμό και την εξήγηση των συναισθημάτων, παρόλο που η οικοδόμηση και ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης και του συναισθηματικού λεξιλογίου του παιδιού σας θα πρέπει να ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία. Κατά τη γνώμη μου, είναι εξίσου σημαντικό με την εκμάθηση αριθμών, γραμμάτων και ταξινόμησης χρωμάτων”, λέει. Gleicher.
Ο σκοπός των συναισθημάτων είναι να κατανοήσουμε τι συμβαίνει μέσα μας και γύρω μας.
Τα συναισθήματα μας δίνουν γρήγορη ανατροφοδότηση με βάση τις προηγούμενες εμπειρίες μας.
Ωστόσο, όταν είσαι πολύ μικρός, δεν έχεις προηγούμενες εμπειρίες να αντλήσεις και για αυτό αντιδράς με βάση το πώς νιώθεις.
“Είναι στο χέρι του γονέα ή του φροντιστή να εκπαιδεύσει τα παιδιά να αναγνωρίζουν, να ονομάζουν, να ερμηνεύουν και να χρησιμοποιούν τα συναισθήματά τους. Να τους μάθουν, δηλαδή, μια νέα γλώσσα, την αυτοέκφραση“, εξηγεί ο Gleicher.
Αυτή η γλώσσα είναι μια γλώσσα που δεν πνίγει, δε σπρώχνει, δεν καταπιέζει και δεν εκρήγνυται.
Αντιθέτως τα βοηθά να καταλάβουν γιατί νιώθουν αυτό που νιώθουν.
“Το μεγαλύτερο δώρο που μπορείτε να κάνετε στα παιδιά σας είναι η ικανότητα να βιώνουν, να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν τα συναισθήματα – αυτό θα είναι το κλειδί για ανθεκτικότητά τους αργότερα στη ζωή τους”, λέει ο Gleicher.
Αντί να εστιάσετε σε μια μακρά λίστα συναισθημάτων, ξεκινήστε με τα βασικά:
1. Θυμός
Ο θυμός είναι ένα έντονο αίσθημα ενόχλησης, δυσαρέσκειας ή εχθρότητας και σε αντίθεση με αυτό που διδασκόμαστε, ο θυμός δε χρειάζεται να είναι αρνητικό συναίσθημα.
Είναι ένα συναίσθημα όπως κάθε άλλο συναίσθημα και η συζήτηση γι’ αυτό μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να το καταλάβουν.
Όταν το παιδί σας εκρήγνυται, χτυπάει ή κάνει κάτι ακατάλληλο, αντιδρά σε ερεθίσματα που του προκάλεσαν κάποιου είδους πόνο ή απογοήτευση.
Εφόσον γνωρίζετε ότι η συμπεριφορά του παιδιού σας προέρχεται από κάπου, μιλήστε μαζί του τη στιγμή που συμβαίνει, ώστε να μάθει να ονομάζει το εκάστοτε συναίσθημα.
Προσδιορίστε το συναίσθημα
Πείτε, “Φαίνεται ότι είσαι πραγματικά εκτός εαυτού” και μιμηθείτε τα χαρακτηριστικά του προσώπου που συνδέονται με τον θυμό.
Εξηγήστε το συναίσθημα
Πείτε: «Μερικές φορές τα πράγματα δεν πάνε όπως τα θέλουμε και αυτό μας κάνει να νιώθουμε εξαγριωμένοι και αναστατωμένοι».
Στη συνέχεια, διδάξτε στο παιδί σας πώς μπορεί να εκφραστεί όταν βιώνει αυτά τα συναισθήματα.
Βάλτε το παιδί σας να εξασκηθεί στο να λέει κάτι σαν, «Δε μου αρέσει πολύ όταν μου αρπάζεις το παιχνίδι από το χέρι».
Ο Gleicher εξηγεί ότι οι αρνητικές συμπεριφορές – το να χτυπάς, να φωνάζεις ή να κλαις όταν νιώθεις θυμό – είναι το υποκείμενο συναίσθημα που δεν έχει ρυθμιστεί ή ανακτηθεί ακόμα.
Οικοδόμηση του συναισθηματικού λεξιλογίου
« Τα παιδιά χρειάζονται μια λέξη για να τη συσχετίσουν με ένα συναίσθημα, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα λόγια τους για να εκφραστούν αντί να αντιδράσουν», συνεχίζει.
Όταν το παιδί σας εκρήγνυται, χτυπάει ή κάνει κάτι ακατάλληλο, ο Gleicher συνιστά να το ρωτήσετε πώς αισθάνεται.
Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να καταλάβουν ότι ο θυμός οδηγεί στο χτύπημα, ενώ μπορούν να τον εκφράσουν με άλλους τρόπους.
Πώς να κάνετε τα πράγματα πιο εύκολα
“Όταν διαβάζετε βιβλία και παραμύθια ή παρακολουθείτε ταινίες, ρωτήστε το παιδί σας πώς πιστεύει ότι μπορεί να νιώθει ο εκάστοτε χαρακτήρας; Αυτό όχι μόνο αυξάνει το συναισθηματικό του λεξιλόγιο, αλλά του διδάσκει την ενσυναίσθηση-το να βάζεις τον εαυτό σου στη θέση των άλλων”, λέει ο Gleicher.
2. Θλίψη
Το αίσθημα της απώλειας, της λύπης ή της απογοήτευσης είναι σημαντικό για τα παιδιά σας.
Προσδιορίστε το συναίσθημα
Τα δάκρυα είναι το πιο προφανές σημάδι ότι το παιδί σας είναι λυπημένο, ωστόσο, τα παιδιά μπορεί να εκδηλώσουν τη θλίψη και με άλλους τρόπους, όπως θυμό, απομόνωση, ακόμη και προσκόλληση.
Τα παιδιά χρειάζονται εργαλεία για να μπορούν να πουν: “Νιώθω λυπημένος γιατί…”
Διαφορετικά μαθαίνουν ότι τα συναισθήματά τους απλώς σβήνουν και δεν ονομάζουν τους πραγματικούς λόγους της θλίψης τους.
Εξηγήστε το συναίσθημα
Για παράδειγμα, εάν το παιδί σας χάσει το αγαπημένο του λούτρινο και νιώθει λυπημένο, ακούστε το και αφήστε το να δει με τις πράξεις σας ότι είστε δίπλα του – δώστε του επιπλέον αγκαλιές ή απλά αφήστε το να κλάψει .
Μπορείτε, επίσης, να ομαλοποιήσετε τα συναισθήματά τους μοιράζοντας μαζί τους μια ιστορία για το πώς βιώσατε μια παρόμοια απώλεια όταν ήσασταν στην ηλικία τους.
Ωστόσο, μπορεί πραγματικά να είναι ωφέλιμο για ένα παιδί να βλέπει τους ενήλικες να δείχνουν τα συναισθήματά τους.
Είναι εντάξει να πείτε, “Ο μπαμπάς είναι επίσης λυπημένος”. αποδεικνύοντας ότι τα συναισθήματα δεν είναι κάτι που πρέπει να προσπαθήσουν να καλύψουν ή να ντρέπονται για αυτό.
Πώς να κάνετε τα πράγματα πιο εύκολα
Αποφύγετε την παγίδα του να λέτε «μίλησε μου» σε ένα παιδί που είναι αναστατωμένο, καθώς δεν είναι εύλογη προσδοκία.
“Λέω σε πολλούς γονείς να δημιουργήσουν ένα γράφημα συναισθημάτων χρησιμοποιώντας emoji που αγαπούν όλα τα παιδιά – και να το χρησιμοποιήσουν για να μάθουν τα παιδιά σας να αναγνωρίζουν πώς οι εκφράσεις του προσώπου συσχετίζονται με τα συναισθήματα”, λέει ο Gleicher.
3. Φόβος
Τα παιδιά δε φοβούνται από τη φύση τους.
«Όταν τα μικρά παιδιά φοβούνται, αυτό περιλαμβάνει κάποιο επίπεδο αντίληψης για τον κίνδυνο», λέει ο Gleicher.
Μερικοί φόβοι είναι φυσικοί—τα περισσότερα παιδιά φοβούνται τους ξένους, το σκοτάδι και τον αποχωρισμό από τους γονείς τους.
Το παιδί σας μπορεί, ακόμη, να έχει ακούσει κάτι στην τηλεόραση, να έχει δει κάτι ή κάποιον που το έκανε να αισθάνεται άβολα.
Προσδιορίστε το συναίσθημα
Εφόσον υπάρχουν φόβοι από τους οποίους δεν μπορούμε πάντα να προστατεύσουμε τα παιδιά μας, όπως μια παγκόσμια πανδημία, φροντίστε να επικυρώσετε τις ανησυχίες του παιδιού σας για την κατάσταση (“Ακούγεται πολύ τρομακτικό”) αντί να υποβαθμίσετε το πώς αισθάνεται.
Εξηγήστε το συναίσθημα
Μπορείτε να εκφράσετε ότι έχετε παρόμοια συναισθήματα («Έτσι νιώθω κι εγώ») και να ρωτήσετε το παιδί σας εάν θέλει να σας κάνει ερωτήσεις σχετικά με αυτό.
Και αν δεν ξέρετε πραγματικά την απάντηση;
Είναι καλύτερο να πείτε ότι θα βρείτε τρόπους να μάθετε περισσότερα και να επιστρέψετε σε αυτούς με μια απάντηση.
Πώς να κάνετε τα πράγματα πιο εύκολα
Δεδομένου ότι είναι πιο δύσκολο για ένα μικρό παιδί να εκφράσει τη ρίζα του φόβου του, το να λέει ιστορίες, να παίζει ή να διαβάζει βιβλία για μια ιδιαίτερα τρομακτική κατάσταση μπορεί να το βοηθήσει να ξεπεράσει τους φόβους του.
4. Ζήλια
Η ζήλια είναι ένα συναίσθημα που ενώ το νιώθει κανείς εύκολα—η μαμά κρατά το μωρό ενός ξένου ή ένας αδερφός παίρνει δώρα για γενέθλιά του—είναι δύσκολο να εξηγηθεί.
“Τα συναισθήματα ζήλιας έχουν συχνά τις ρίζες τους στη μη ικανοποίηση των αναγκών ενός ατόμου. Μπορεί να αναπτυχθεί από έλλειψη εμπιστοσύνης και συχνά οδηγεί σε ένα αίσθημα ανασφάλειας”, λέει ο Δρ Ζέλτσερ.
Προσδιορίστε το συναίσθημα
Η ζήλια και ο φθόνος συνδέονται στενά, ωστόσο, με το φθόνο θέλεις αυτό που δεν είχες ποτέ και με τη ζήλια νιώθεις ότι απειλείσαι να χάσεις κάτι που έχεις ή τουλάχιστον πιστεύεις ότι έχεις.
Η υλική ζήλια είναι φθόνος («Θέλω αυτό που έχει») και ξεκινά από την μικρή ηλικία του παιδιού.
Προσπαθήστε να μετατοπίσετε την εστίαση μακριά από τα υλικά αγαθά και στα μη χρηματικά πλούτη που παρέχει η οικογένειά σας.
Έπειτα, υπάρχει και η κοινωνική ζήλια, όπως όταν η κόρη σας δεν προσκλήθηκε σε κα΄ποιο πάρτι, που προκαλεί αισθήματα ανασφάλειας ή ανεπάρκειας.
Ο πρώτος εμπειρικός κανόνας για τους γονείς που αντιμετωπίζουν την κοινωνική ζήλια είναι να μην υποτιμούν ποτέ τα συναισθήματα του παιδιού τους.
Προσπαθήστε να πείτε: “Μπορώ να δω πώς αυτό σε έκανε να νιώσεις ότι έχεις απομονωθεί”.
Στη συνέχεια, λύστε το πρόβλημα προσφέροντας πραγματικές προτάσεις για να βοηθήσετε το παιδί σας να ξεπεράσει αυτά τα αισθήματα ζήλιας, όπως το να εγγραφεί σε μια νέα λέσχη ή μια ομάδα στο σχολείο για να χτίσει περισσότερες φιλίες.
Υπάρχει κι ένα ακόμη είδος ζήλιας στα μικρά παιδιά που περιλαμβάνει τη σκέψη ότι θα χάσουν κάποια στοργή, προσοχή ή ασφάλεια από κάποιο άλλο άτομο εξαιτίας κάποιου ή κάτι άλλου.
Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί και στις πιο μικρές περιπτώσεις, όπως όταν το παιδί σας θέλει να έχει το μεγαλύτερο κομμάτι τούρτας.
Εάν το παιδί σας κλαίει όταν δεν παίρνει αυτό που θέλει, ρωτήστε τι είναι αυτό που το κάνει να κλαίει (ακόμα κι αν ξέρετε γιατί).
Θέλετε να κάνετε το παιδί σας να μιλήσει για τα συναισθήματά του και να αναγνωρίσει γιατί του συμβαίνουν.
“Βλέπω ότι είσαι αναστατωμένος για το κομμάτι τούρτας ” και “Μερικές φορές δεν παίρνουμε αυτό που θέλουμε” – το κλειδί είναι να μην ξεκινάς ποτέ την επόμενη πρόταση με τη λέξη “αλλά” καθώς ακυρώνεις σιωπηρά τα συναισθήματά τους.
Συνεχίστε με το “και” ΅: “Και είναι φυσιολογικό να θέλεις το μεγαλύτερο κομμάτι τούρτας. Σήμερα θα αφήσουμε τον φίλο σου να το πάρει, επειδή είναι τα γενέθλιά του.”
Στη συνέχεια, στρέψτε την εστίαση σε κάτι που θα έκανε το παιδί σας να νιώθει χαρούμενο, όπως το να του ζητήσετε να συζητήσει πόσο διασκεδάζει.
Το μεγαλύτερο λάθος που κάνουν οι γονείς είναι να λένε στο παιδί: «Δεν υπάρχει λόγος να είναι λυπημένος» ή «Σταμάτα να κλαις».
Αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι το παιδί σας είναι ήδη λυπημένο.
Απλώς περιορίζετε περαιτέρω τα συναισθήματά τους. Τους λέτε να μην τα δείχνουν κι όχι πώς να τα αντιμετωπίσουν.
Πηγή: parents
Διαβάστε ακόμη: Βίντεο: Ο κόσμος μέσα από τα παιδικά μάτια…
Παιδιά και ψυχική υγεία: νικήστε τη γονεϊκή τελειομανία και αγκαλιάστε τις ατέλειές σας
Ένα υπέροχο βιβλίο για κάθε γονέα…
Comments are closed.